‘Het boek in Vlaanderen is voor 80% economie en 20% cultuur’

In Antwerp Expo werd zondagavond de 75e editie van de Boekenbeurs feestelijk geopend.

Geert Joris, directeur van Boek.be, heeft een sussende boodschap bij de aftrap van de 75e Boekenbeurs: de rampscenario’s die sommigen het boek voorspelden, zijn vooralsnog niet uitgekomen. Het papieren boek is niet dood, in weerwil van wat doemdenkers ons graag voorspiegelen.

Wel is Joris bezorgd om het voortbestaan van de Vlaamse boekhandels, die volgens hem ‘onmisbare etalages’ zijn voor het boek in al zijn geledingen. Joris roept de boekhandels echter ook op om eens kritisch naar zichzelf te kijken en na te denken over de rol die ze kunnen spelen in een veranderend landschap. Tegelijkertijd roept Joris ook de overheid op om haar steentje bij te dragen. Samen met het Agentschap Ondernemen wil Boek.be immers een masterplan op poten zetten voor de boek- en letterensector. Daarnaast pleit Joris ook voor nieuwe businessmodellen en samenwerkingen; het blitse e-paviljoen, waar voor het eerst een uitstalling van e-books en e-bookreaders te verkennen valt, moet daaraan tegemoet komen. Afronden doet Joris met een oproep aan het boekenvak om af te stappen van soms vastgeroeste principes en ideeën – wie het schoentje past …

Provinciaal gedeputeerde voor cultuur Ludo Helsen is, na het obligate woordje van burgemeester Patrick Janssens, aan zijn laatste speech toe, vooraleer hij op pensioen gaat en zelf aan een roman begint. De Boekenbeurs is voor hem steeds een debutantenbal geweest, waar het literaire leven van veel auteurs begint. Helsen breekt een lans voor prijzen en evenementen die gesteund worden door openbare besturen, om de greep van de commercie op dergelijke initiatieven te verlichten. Maar de gedeputeerde vraagt zich ook luidop af: “Waar zijn hier onze dichters?” Immers, alle feestgedruis ten spijt, is de poëzie ook op deze jubileumeditie van de Boekenbeurs amper aanwezig.

Helsen mag ook de Debuutprijs uitreiken. Die gaat dit jaar naar Y.M. Dangre en zijn roman ‘Vulkaanvrucht.’ Het levert de 23-jarige schrijver 6200 euro op en een exclusieve Mont Blanc – pen.

Cultuurminister Joke Schauvliege is dan weer met vier strijdpunten naar de Antwerp Expo afgezakt. Literatuur blijkt zowaar een onderdeel(tje) te zijn van minister-president Kris Peeters’ (notoir cultuurarme) actieplan Vlaanderen In Actie. Immers: “Het boek in Vlaanderen is voor 80% economie en 20% cultuur.” Via concrete initiatieven als Cultuur-Invest moet ook het boekenvak een duwtje in de rug kunnen krijgen, net als andere creatieve sectoren in Vlaanderen. In datzelfde plaatje past ook concrete steun aan de Vlaamse boekhandels. Het Vlaams Fonds voor de Letteren moet volgens Schauvliege werkt maken van commerciële spin-offs. En voorts is er nog werk aan de winkel in het onderzoek naar het leesgedrag van de Vlaming. Want al verklaren de meeste Vlamingen dat ze graag lezen, de leesparticipatie is de laatste vijf jaar hoegenaamd niet toegenomen. Vooral jongeren én bejaarden vallen uit de boot.

Een olijke Murga-stadsparade onder leiding van stadsdichter Peter Holvoet-Hanssen opent vervolgens met veel gedruis en vuurwerk de Boekenbeurs; de officiële vooropening wordt afgesloten met een heus Boekenbal. Het Vlaamse boekenvak heeft niettemin zijn huiswerk gekregen. Afwachten of de betrokkenen zich aangesproken voelen, of dat we volgend jaar – maar dan met aanzienlijk minder taart en bubbels – dezelfde discussies voeren.

Michiel Leen