Günter Grass laat zijn eendagsvliegen op Israël los

In zijn nieuwe bundel ‘Eintagsfliegen’, die vanaf vandaag in de boekhandel ligt, bekritiseert de Duitse Nobelprijswinnaar Günter Grass (84) opnieuw de staat Israël.

Een half jaar na de publicatie van zijn controversiële gedicht ‘Was gesagt werden muss’ in de ‘Süddeutsche Zeitung’ zoekt Günter Grass in zijn nieuwe bundel ‘Eintagsfliegen’ opnieuw de confrontatie met de staat Israël. Zijn gedicht ‘Ein Held unserer Tage’ is een loflied op de Israëlische atoomtechnicus Mordechai Vanunu, die in Israël wegens spionageactiviteiten tot achttien jaar cel veroordeeld werd. Vanunu was de man die in 1986 het geheime nucleaire programma van Israël publiek maakte.
Vanunu zat elf jaar in de gevangenis en kwam daarna voorwaardelijk vrij. Omdat hij de zwijgplicht niet respecteerde moest hij enkele keren opnieuw in de cel. Hij leeft nog altijd onder huisarrest. Grass prijst Vanunu als held en als voorbeeld. Volgens de Duitse Nobelprijswinnaar moet Israël hem erkennen als een rechtvaardige ‘die zijn land getrouw bleef al die jaren’. In zijn gedicht eert Grass Vanunu’s naam : ‘Zo heet de held, die zijn land hoopte te dienen doordat hij hielp de waarheid aan het licht te brengen.’

De bond van Hebreeuwse schrijvers heeft het nieuwe gedicht scherp veroordeeld en veroordeelt bij monde van voorzitter Herzl Chakak Grass’ ‘obsessieve campagne die erop gericht is Israël te beschamen’. Volgens Chakak ontzegt Grass Israël het recht om zich te verdedigen. ‘Indien Grass zou ageren tegen de nucleaire bewapening van Iran, zou hij de sporen van het hakenkruis op zijn kleding kunnen laten verdwijnen, maar zijn kruistocht tegen het Joodse volk en Israël gaat verder en daarom kan men hem niet vergeven,’ aldus Chakak, die een toespeling maakt op het feit dat Grass op zijn zeventiende vrijwillig lid werd van Hitlers Waffen-SS.

In ‘Ein Held unserer Tage’ doet Grass een oproep om overal militaire geheimen te verraden waar nucleaire vernietigingswapens de vrede bedreigen: ‘Daarom: wie een voorbeeld zoekt, probere op hem (Vanunu) te gelijken, ontklede, worde mondig, spreke uit wat elders in Texas, Kiel, China, in Iran en Ruslands weidse vlakten uitgevonden wordt en voor ons verborgen blijft.’ De HDW-werf (Howaldtswerke-Deutsche Werft GmbH) van Kiel wordt uitdrukkelijk genoemd omdat daar voor Israël de onderzeeërs worden gebouwd die volgens eensluidende berichten nucleaire wapens kunnen transporteren en afvuren.

Het is precies een half jaar geleden dat Grass in zijn gedicht ‘Was gesagt werden muss’ de nucleaire macht Israël ervan beschuldigde de wereldvrede in gevaar te brengen. In de definitieve versie, die in de nieuwe bundel is opgenomen, heeft de dichter deze passage genuanceerd. Er is geen sprake meer van de ‘nucleaire macht Israël’, maar van ‘de tegenwoordige regering van de nucleaire macht Israël’. De Israëlische regering reageerde in april met een inreisverbod tegen Günter Grass na de publicatie van dit gedicht.

‘Eintagsfliegen’ bevat behalve politieke gedichten over Europa, Griekenland en Duitsland (‘Trotz allem’) ook gedichten over de last van de ouderdom, het verlies van vrienden en de angst voor de dood. De gedichten zijn met Grass’ pentekeningen van eendagsvliegen geïllustreerd.

Piet de Moor