Het zal niemand verbazen: in Griekenland verkeert ook het boekwezen in een diepe recessie.
De grote uitgeversconcerns, die de kleintjes hebben opgeslokt, gaan nu zelf voor de bijl, aldus de Griekse cultuurjournalist Konstantinos Kosmas.
In 2001 werd de ambitieuze, traditionele en onafhankelijke uitgeverij ‘Elinika Grammata’ (Griekse literatuur) door het machtige mediaconcern ‘Dimosiografikos Organismos Lambraki’ opgekocht. De kleine, academisch georiënteerde uitgeverij kreeg een mainstream-programma opgedrongen. De politiek van het concern bestond erin om succesrijke boeken (pop en pulp) af te kopen van andere uitgevers en die bij ‘Elinika Grammata’ onder te brengen. In 2006 werden nog 423 titel gepubliceerd. Daarna ging het snel bergaf. Met een schuld van 4 miljoen euro ging ‘Elinika Grammata’ failliet. Zesennegentig bedienden werden afgedankt, aldus Kosmas.
Andere gereputeerde huizen, zoals de in 1881 gestichte ‘Hestia’-uitgeverij, uitgeverij ‘Kedros’ van de linkse intelligentsia en de ambitieuze ‘Kastaniotis’-uitgeverij kunnen hun bedienden en hun externe medewerkers niet meer regelmatig betalen. Uitgever Kastaniotis ziet de algemene verarming als de belangrijkste oorzaak van de crisis in de Griekse boekenmarkt. Er is geen geld meer voor de import van papier uit het buitenland: ‘Alle buitenlandse leveranciers willen cash betaald worden.’
Dat het aantal grote boekhandels sedert 1990 alleen maar is toegenomen maakt de markt nog kwetsbaarder. Cultuurjournalist Anteos Chrysostomidis noemde ze in de krant ‘Avgi’ reuzen op lemen voeten, bedrijven zonder ziel die zich in niets van supermarkten onderscheiden. Het is zelfs zo dat op dit moment de kleine boekhandels zich beter kunnen positioneren en in een betere situaties verkeren dan de grote ketens, aldus Nikos Liverios, eigenaar van de kleine boekhandel ‘Politia’ in Athene. Maar ook die constatering is relatief. Sommige kleine boekhandels hebben enorme schulden uitstaan bij de uitgevers.
Een bijkomend probleem is dat de Griekse staat zelf de grootste uitgever is. De overheid koopt de schoolboeken en academische cursussen die ze zelf drukt. Die worden gratis verdeeld onder de studenten, die de boeken daarna weggooien of verbranden, aldus Samis Gavriilidis, de uitgever (‘Pataki’) van de succesrijk thrillerauteur Petros Markaris. Omdat kleine uitgevers de markt van de schoolboeken moeten ontberen, derven ze heel wat inkomsten die anders als ondernemersbasis hadden kunnen dienen.
Markaris meent dat de mammoetuitgevers net als destijds de dinosaurussen tot uitsterven gedoemd zijn, terwijl de slimme kleintjes het zullen overleven. Maar intussen zijn de Griekse banken zo goed als failliet, wat uiteraard betekent dat boekhandels en uitgevers geen kredieten meer krijgen. Markaris: ‘Het hele systeem is verstopt.’
Piet de Moor
