Friese Homeros Tsjêbbe Hettinga zwijgt voorgoed

Gisteren overleed de blinde, Friese dichter Tjêbbe Hettinga (64). Hij declameerde zijn verzen op een unieke manier als een Keltische bard in het Frysk.

Tsjêbbe Hettinga kreeg in Vlaanderen een cultstatus dankzij Het Nieuw Wereldtijdschrift, waar Herman de Coninck en Piet Piryns hem in de jaren 90 van verleden eeuw binnenhaalden als het oertalent dat hij was. Benno Barnard vertaalde zijn Friese verzen in 1995 in het Nederlands zodat ook de lezer zijn orale natuurpoëzie kon appreciëren.

In de VPRO- documentaire ‘Het licht van de zee’ (2006) – nu nog als DVD verkrijgbaar – zie je Hettinga op een schip of in de wind onder een laaghangende Friese hemel zijn natuurpoëzie uit het hoofd reciteren. Hettinga was immers blind en daardoor des te meer gefascineerd door de aan- en afwezigheid van licht. Vaak had hij over het ruige zeemansleven in Friesland en Wales, maar nog vaker was de wind, het water en het licht onderwerp van zijn tijdloze poëzie.

‘Vreemde kusten’, zoals Barnards vertaling van ‘Frjemde kusten’ heette, zette Hettinga voorgoed op de literaire kaart. Voor zijn bundel ‘Fan oer see en fierder’ (‘Van overzee en verder’) kreeg hij de Gysbert-Japicxprijs, de meest prestigieuze Friese literatuuronderscheiding.

Maar eigenlijk moest je Hettinga zelf aan het werk horen en zien. Hij was de belichaming van de orale dichtkunst, zoals die sinds Homeros tot en met de middeleeuwen onze literatuur beheerste. ‘Rage, rage against the dying of the light’. Met hetzelfde aplomb als dat van Dylan Thomas bracht Hettinga de poëzie tot leven.

Frank Hellemans