Eerste Verhalennacht met Annie Proulx was voltreffer

Met De Lange Nacht van het Korte Verhaal zetten het Turnhoutse cultuurcentrum De Warande en het Brusselse Passa Porta afgelopen weekend het wat ondergewaardeerde genre van het kortverhaal weer op de kaart.

De curatoren slaagden erin om een brede selectie van Nederlandstalige en internationale auteurs naar het verre Turnhout te halen. Al zorgde het goedgevulde programmaboekje ervoor dat je soms pijnlijke keuzes moest maken, aldus Knacks vliegende reporter Michiel Leen.

“Het lijkt wel een popfestival,” vertrouwt een van de aanwezige schrijvers me toe, wanneer hij me rond half acht ziet worstelen met het programmaboekje. De organisatoren van de Lange Nacht weten verdomd hoe ze het een recensent moeilijk moeten maken. Tijdens het eerste deel van de avond vinden er maar liefst vier verschillende programma’s tegelijk plaats, verspreid evenveel zalen van het Escheriaans aandoende cultuurcentrum De Warande. Gesteld dat ik om halfacht Kristien Hemmerechts et al. wil horen voorlezen uit hun debuutverhalen, dan mis ik sowieso de ultrakorte verhalen van A. L Snijders, een nieuw kortverhaal van Walter van den Broeck, wijl tegelijkertijd ook de stadsverhalen van Herman Brusselamns, Annelies Verbeke en de uit Chili ingevlogen Alejandro Zambra aan mijn neus voorbijgaan, om van de lezingen van Koen peeters, Leo Pleysier en Chika Unigwe nog te zwijgen.

Het feit dat deze vier programma’s om halfnegen opnieuw worden opgevoerd, kan zelfs niet baten, want dan vindt ook de prijsuitreiking plaats van de aan dit evenement gekoppelde kortverhalenwedstrijd. En dan moet ik tussen het heen en weer vliegen door ook nog een blik werpen op het kerstverhaal dat Marnix Peeters voor de gelegenheid publiceerde in het magazine van ‘De Morgen’, als sluitstuk van het kortverhalenoffensief dat oude bekende Karl van den Broeck al enkele maanden voert die krant. L’embarras du choix, quoi.

A la recherche…
Dus sorry Herman, Stefan, Dimitri en Kristien, sorry Annelies en Alejandro, sorry Joost, Leo en Koen, maar om half achten bevindt schrijver dezes zich in de Kuub geheten zaal, voor een programma getiteld ‘Van kort naar lang.’ De Nederlandse schrijver A.L. Snijders geeft de voorzet met zijn ultrakorte verhalen. Vervolgens is het de beurt aan AKO-winnaar Peter Terrin, lang geleden als kortverhaalschrijver gedebuteerd, die met “Uitzonderlijk gesloten: karikatuur van een karakter” een geestige ode brengt aan Jeroen Brouwers. Rachida Lamrabet serveert het slothoofdstuk van haar roman “de man die niet begraven wilde worden” , een weemoedig verhaal met een ontknoping die doet denken aan het magisch – realisme.

Benieuwd ben ik toch vooral naar het kortverhaal van Walter van den Broeck. De oude maestro ontgoochelt niet. Onder de titel “A la recherche du temps perdu” keert Van den Broeck terug naar zijn legertijd in de vroege jaren ’60. Met de onverbeterlijke karottentrekker en fils -à-papa Serge Montjoie als hoofdpersonage vergast Van den Broeck de toeschouwers op een kafkaiaanse farce, waarin de zoektocht naar een geschikt stel legerlaarzen met bijpassende steunzolen de Belgische dienstplicht in al zijn potsierlijkheid voor de geest brengt. Van den Broeck zet de titels uit Prousts romancyclus daarbij clever in als terloopse tijdsaanduidingen. Alleen al om de geamuseerde ironie in ’s schrijvers voorleesstem zou je blijven luisteren.

Natte jassen
Vervolgens rep ik me naar een smoorhete Terraszaal voor de uitreiking van de kortverhalenprijs. Presentator Jos Geysels en jury voorzitster Chika Unigwe hebben duidelijk een strak tijdsschema te volgen, waardoor de overdonderde prijswinnaar Jan Pepermans amper de tijd krijgt om een bedankje in de microfoon te ademen. Het voorlezen van het winnende verhaal “De geur van natte jassen” laat Pepermans over aan een kennis, wier lezing onder tijdsdruk gekortwiekt wordt. Jammer, want Pepermans’ bevreemdende verhaal geeft blijk van grote gevoeligheid en talent. Het is te hopen dat het ook buiten Turnhout weerklank krijgt.

Een speciale publieksprijs, toegekend door een jury van gevangenen, wordt toegekend aan “Eindelijk gerechtigheid” van Rudy Gernaey. Zou het toeval zijn dat uitgerekend de gevangenen opteerden voor een verhaal dat volgens het juryrapport opviel door zijn eenheid van tijd en plaats?

Internationaal Geen eenheid van tijd en plaats voor deze jongen echter, want het derde deel van de avond speelt zich af in weer een andere zaal, de Schouwburg ditmaal. Een internationaal gezelschap neemt er het woord. De Amerikaanse schrijfster Annie Proulx, bekend van “Brokeback Mountain,” toont zich meesterlijk op de korte afstand. “Job History,” dat ze voorleest met een -bewust?- vlakke vertelstem, schetst het harde leven in de staat Wyoming aan de hand van het kansloze curriculum vitae van ene Leeland Lee, een protagonist van wie je op zijn minst kunt zeggen dat het leven hem geen cadeaus heeft gedaan. De ondraaglijk vlakke, constaterende schrijfstijl waarvan Proulx zich bedient, grijpt genadeloos naar de keel. Dan pakken Philippe – “Merci dat jullie zo talrijk zijn opgekomen, een weekje voor het einde van de wereld” – Claudel en Sandro Veronesi het in hun respectievelijke verhalen toch wat lichtvoetiger aan. Top of the bill Cees Nooteboom beklijft niet. Een kortverhaaltje voor het slapengaan.

Rond twaalven mag schrijver – journalist Filip Rogiers enkele tientallen overgeblevenen de nacht insturen met een middernachtverhaal. ‘Aire de la Sentinelle’ is echter geen lieflijk vertelseltje, maar een rauw-realistisch verhaal waarmee Rogiers quasi achteloos nog eens laat zien waarom hij zijn Debuutprijs eerder dit jaar dubbel en dik verdiende. Waarna een zichtbaar tevreden Karl van den Broeck de toeschouwers goenacht wenst. De plannen voor volgende edities liggen klaar, al is niets zeker in deze wankele tijden. Sowieso is deze Lange Nacht van het Korte Verhaal nu al een evenement waar we ook in de toekomst graag onze slaap voor laten.

Michiel Leen