Deutsche Buchpreis voor 57-jarige romandebutant Eugen Ruge

Het is geen verrassing dat Eugen Ruge op de vooravond van de Frankfurtse Buchmesse met de prestigieuze Deutsche Buchpreis is bekroond.

Ruges debuutroman ‘In Zeiten des abnehmenden Lichts’ (Rowohlt) is hét boek van de Duitse literaire rentree. De titel van dit kolossale gezinsepos slaat op het afnemen van het stralende licht dat de communistische utopie beloofde.

In zijn roman schildert Ruge de ervaringen van vier generaties Duitsers over een periode van veertig jaar in wat de jury een ‘dramaturgisch geraffineerde compositie’ noemt.

Eugen Ruge werd in de noordelijke Oeral in de buurt van een Goelagkamp geboren. Zijn gedeporteerde vader Wolfgang Ruge, een communist die met een Russin was getrouwd, keerde in 1958 met zijn zoontje uit de gevangenschap naar Oost-Duitsland terug. Zelf slaagde Eugen Ruge erin om de DDR in 1988 dankzij een list te verlaten.

Ruge, van opleiding een wiskundige, zegt dat zijn hele leven een voorbereiding was op deze roman, waaraan hij uiteindelijk drie jaar onafgebroken werkte. Bijna moest hij zijn huis in Rügen verkopen bij gebrek aan inkomsten. Redding bood de geldsom die verbonden was aan de Alfred-Döblinprijs voor onuitgegeven manuscripten die Ruge in 2009 voor een fragment van zijn epos in de wacht sleepte.

‘In Zeiten des abnehmenden Lichts’ speelt zich voor een groot deel af in de DDR, maar de grote historische gebeurtenissen komen nauwelijks aan bod. ‘Je wilt toch niet voor de honderdste keer het verhaal over de bouw of de val van de Muur horen,’ aldus de schrijver gisteren in de Berlijnse krant ‘Der Tagesspiegel’.

De DDR blijft hoe dan ook een belangrijk thema in de actuele Duitse letteren. In 2008 werd Uwe Tellkamp met dezelfde prijs onderscheiden voor zijn roman’ De toren’. Maar waar Tellkamps verhaal zich afspeelt in een burgerlijke niche van de communistische staat, komt Ruges verhaal, in de woorden van de schrijver zelf, uit ‘het ideologische kerngebied van de DDR’.

De laatste weken verschenen in de Duitsland verschillende romans die het leven in de DDR thematiseren, waaronder ‘Der Hals der Giraffe’ (Suhrkamp) van Judith Schalansky, ‘Sturz der Tage in die Nacht’ (Fischer) van Antje Rávic Strubel, ‘Das Mädchen’ (Kiepenheuer & Witsch) van Angelika Klüssendorf en ‘Die Kältezentrale’ (Schöffling) van Inka Parei. De laatste roman speelt zich af in de kelders van het Oost-Berlijnse pand (Franz-Mehring-Platz 1), waarin ‘Neues Deutschland’, de partijkrant van de Duitse communistische SED, werd gedrukt. De naamloze held van het verhaal moet ervoor zorgen dat het heetlopen van de drukinstallaties door een voorhistorisch koelsysteem wordt bestreden.

Piet de Moor