De wederlegging van de Mahumetisterij

De bekende 17e eeuwse rechtsgeleerde-humanist Hugo Grotius had zo zijn bedenkingen bij de islam, en Rainer Maria Rilke – en Benno Barnard – eveneens.

Alsoo daer is ontstaen een trotse wrede wet? Ontrent de roode zee door d’hand van Mahumed,? Seer vreemd van Christus leer, een spiegel dogh van ’t leven? Waer toe het Christendom sigh hadde toen begeven.?? Dees’ Alcoransche wet, in ’t minst niet ootmoedigh nogh lijdsaem, maer tot wraek genegen ende bloedigh,? maekt sonderlingh haer werk van ’t uitterlijk gelaet,? Als wesend’ ingestelt tot styvingh van den staet, En den gemeenen man neemts’ uit de hand de boeken,? Jae op de straff van ’t lijf verbied sy t’onderzoeken. Om nu te weten welk van beyde dese wetten is beter,? wilt voor eerst op bey de brengers letten. Den onsen was altijd heel reyn en vroom van leven,? Daer Mahumet heeft rooff en overspel bedreven. Hugo de Groot (Grotius)
Uit: ‘Bewys van den waaren Godsdienst. Mitsgaders zyne andere stichtelyke gedichten, en gesangen’. (1622; derde druk: Johannes Tongerloo, MDCLXXXIII, zie: http://tiny.cc/vsgKo)

Door een ongelukkige samenloop van omstandigheden is de islam bij ons gearriveerd in de jaren zestig, toen het Europese christendom net begon in te storten. Onze collectieve afkeer van onszelf maakte het in die fase van de geschiedenis mogelijk dat de islam gewoon door de voordeur ons huis kon binnenwandelen.

In een essay van de Duitse politicoloog Matthias Küntzel las ik dat de Moslimbroederschap – tegenwoordig aan de macht in Egypte – in 1928 onder het Britse koloniale bewind is opgericht als verzetsbeweging tegen de ‘culturele moderniteit’. Vanaf de jaren dertig, lang voor de stichting van de staat Israël dus, voerden de Broeders een van de nazi’s afgekeken terreurcampagne tegen de Joden in Egypte en Palestina. Alle kwaad, van communisme tot prostitutie, kwam volgens hen van de Joden, die vanzelfsprekend de wereldheerschappij nastreefden; daarbij werden zij gestuurd vanuit hun hoofdstad Manhattan, waar Judas zijn draden over de hele globe zat te spinnen.

Matthias Küntzel zou in maart 2007 een lezing geven aan de universiteit van Leeds; na klachten van islamitische studenten werd die lezing afgelast.

Omdat we ons eigen karakter verachten, zijn we karakterloos geworden. We verslijten die toestand voor ruimdenkendheid, maar in werkelijkheid zijn we even laf als Herr Biedermann uit het beroemde toneelstuk, die de brandstichters de lucifers aanreikt om zijn eigen huis in de fik te steken. We verwelkomen handenwringend gasten met 1400 jaar ervaring als pyromaan in de salon, waar onze gekoesterde burgerlijke meubelen en onze liberale boekenkast staan.

Hugo de Groot vatte de verplichte hersenloosheid van de volgelingen van Mahumet al in de vroege zeventiende eeuw goed samen: studeren leidt maar tot opstandigheid. Gelukkig voor de oemma neemt de achterlijkheid altijd direct weer de overhand, zoals de Arabische Lente vierhonderd jaar later heeft bewezen. Het verbod in de islam op interpretatie en zelfstandig nadenken moet Grotius, de humanist en voorloper van de Verlichting, met walging hebben vervuld – hij zal het ongetwijfeld met het duistere katholicisme van de Spaanse vorsten hebben geassocieerd.

Dat is wel een heel andere kijk op Mohammed dan die van Rilke in zijn gedicht ‘Mohammeds Berufung’ (uit ‘Der neuen Gedichte anderer Teil’, 1908), waarin de Profeet bidt

bleiben zu dürfen der von seinen Reisen innen verwirrte Kaufmann, der er war…

Of in de vertaling van Peter Verstegen (‘Nieuwe gedichten, het andere deel’,1998):

te mogen blijven deze door zijn reizen verward geraakte koopman die hij was…

1908: de wereld der muzelmannen was voor menige ontwikkelde Europeaan een met warme dampen gevuld oriëntaals badhuis, waar het gerimpelde roze vlees vertoefde in een toestand van aangename bedwelming.

Hugo de Groot (1583-1645) was de meest invloedrijke jurist uit de geschiedenis van de Lage Landen: een humanist, zoals gezegd, een bestrijder van alle intolerantie, inclusief die van de contraremonstrantse staatskerk. Om die reden werd hij door Prins Maurits tot levenslange opsluiting in slot Loevestein veroordeeld. Hij, die zelf uit letters bestond, ontsnapte op gepaste wijze: in een boekenkist, die hij later in een vers aldus zou toespreken: ‘O soete schuyl-plaets!’ Via Antwerpen bereikte hij Parijs, waar de Franse koning hem een geldbedrag voor zijn levensonderhoud toekende. (Ach, ancien régime, niet alles aan u was even slecht…)

Ik heb nog op het stedelijk gymnasium over Hugo de Groot geleerd. Het feit dat het vak geschiedenis zelf bezig is een historisch verschijnsel te worden – iets als de druïde, de hoepelrok en de brandstapel voor protestanten – is een van de minder spectaculaire, maar daarom niet minder behartigenswaardige aanwijzingen dat met het christendom de hele westerse beschaving weleens zou kunnen instorten, precies zoals de torens in Manhattan. In de ruïnes van onze universiteiten zal Hugo de Groot dan vast nog een onwelriekende reputatie als islamofoob en racist genieten.