De toppers 2012: Nederlands proza

‘Pier en oceaan ‘ van Oek de Jong was ongetwijfeld dé roman van het afgelopen boekenjaar bij onze noorderburen.

Meer dan 800 bladzijden beslaat het magnum opus van Oek de Jong. Ook Huub Beurskens, Arnon Grunberg, Arthur Umbgrove en Jeroen van Rooij deden leuke dingen in hun romans, aldus recensent Marnix Verplancke.

Terugblik van een schrijver
Oek de Jong voert in ‘Pier en oceaan’ zijn gefictionaliseerde zelf op, in een intieme beschrijving van de zoektocht naar het schrijverschap. Startend bij zijn Amsterdamse en Friese grootouders net na de Tweede Wereldoorlog beschrijft hij hoe hoofdpersoon Abel het product van zijn afkomst is en hoe zijn gevecht tegen traditie en religie – en tegelijker ook zijn fascinatie ervoor – hem gemaakt heeft tot een complex auteur. Daarnaast schildert De Jong een fijnzinnig portret van drie decennia Nederlandse geschiedenis, waarbij seks en marihuana als bevrijdingstheologie golden. Het levert een rijk boek op en een van de indringendste beschrijvingen van de adolescentie uit de Nederlandse literatuur.

Futiliteit troef
Arnon Grunberg bevestigt met ‘De man zonder ziekte’ dat hij de onbetwiste koning van de gitzwarte humor is. Architect Samarendra Ambani wordt uitgenodigd om in Bagdad zijn plannen voor een nieuw operagebouw uit de doeken te doen, maar nog voor hij goed en wel voet aan de grond heeft gezet, zit hij al in een gevangenis en staan bewakers op hem te plassen. Dit klopt toch niet, vraagt hij zich als naïeve wereldburger af. Gelukkig rukt het Rode Kruis uit om zijn hachje te redden. Gevatter en gezwinder dan we onlangs van hem gewoon waren geworden, houdt Grunberg ons een gebarsten lachspiegel voor, waarin we maar al te duidelijk met onze eigen futiliteit geconfronteerd worden.

Het leven dat we droomden
Geen enkel ouder wordend mens kan eromheen, het gevoel dat het leven niet helemaal gelopen is zoals verwacht, en meestal is dat geen positief gevoel. Arthur Umbgrove laat in ‘Hotel Sofia’ een stervende man vier van zijn jeugdvrienden uitnodigen in zijn Italiaanse appartement, waar ze ontvangen worden door zijn dochter Sofia. Geleidelijk aan komen we te weten dat ze alle vier op de een of andere manier mislukt zijn, in hun persoonlijke relaties, of professioneel. De één kan niet overweg met zijn rebelse dochter, terwijl de ander alleen nog leeft voor zijn afwezige zoon. En met de acteur die zich iedere avond voor een karige vergoeding op de scène in elkaar laat slaan, hebben ze allemaal medelijden.

Dodelijke spiraal
Tussen januari 2007 en februari 2009 pleegden in het Welshe provinciestadje Bridgend 25 jonge mensen zelfmoord. Jeroen van Rooij verplaatst dat gegeven naar Nederland, waar zes jongeren die zich samen ‘het licht’ noemen, onderduiken in muziek, drugs en losbandige seks. Als enkelen zichzelf van het leven beroven, werpt de pers zich als een stel hongerige wolven op de zaak. En door de hype vallen er nog meer doden. Van Rooij neemt de lezer in ‘Het licht’ mee naar een rustige chillroom, waar hij in een proeve van imposant psychologisch inzicht zijn personages dieper doet ingaan op de niet altijd wanhopige drijfveren achter hun bestaan.

Spel van schijn en werkelijkheid ‘De hemelse kamer’ van Huub Beurskens is een poëtische roman vol dartelende taal. We volgen Lino, een hoboïst op middelbare leeftijd die opeens zijn grote tienerliefde denkt te zien lopen. Hij gaat het meisje achterna, en belandt niet veel later bijna miraculeus bij haar in bed. Het meisje blijkt natuurlijk niet zijn grote jeugdliefde te zijn, maar ze is wel haar dochter. De moeder begeeft zich tegenwoordig in terroristisch vaarwater. Wat een romantische komedie zou kunnen zijn, wordt bij Beurskens een spel van schijn en werkelijkheid, waarbij de vraag centraal staat of we het innerlijke van een mens wel kunnen begrijpen.

Marnix Verplancke