De toppers 2012: Engelse literatuur

Van David Vann tot Madeleine Thien en Georgina Harding: toppers genoeg in de Angelsaksische letteren van afgelopen jaar.

Het hoeft niet altijd Hilary Mantel te zijn die met de (verdiende) aandacht gaat lopen. Bij deze vijf toppers in de Engelse literatuur ook minder evidente namen als John Lanchester of Madeleine Thien.

Huiselijk geweld U leest ‘Aarde’ van David Vann misschien beter niet als u een ultragevoelige ziel bent, want dan riskeert u totaal ontredderd achter te blijven. De 22-jarige Galen woont met zijn moeder Suzie-Q in een groot oud huis, waar ze overleven met het geld van een dementerende oma. De door new age en Kahlil Gibran geobsedeerde Galen heeft geen hoge dunk van zijn neurotische moeder. Regelmatig krijgen ze bezoek van de op geld verslingerde tante Helen en haar aan sadistische seksspelletjes verslaafde dochter Jennifer. Als Suzie-Q haar zoon in bed betrapt met zijn nichtje, raakt de relatie tussen moeder en zoon nog meer verstoord. Het dagelijkse getreiter ontaardt in fysiek geweld en eindigt in een gruwelijk gevecht op leven en dood.

Crisistijd in Londen
December 2007. In de huizen van Pepys Road leven de bewoners hun dagelijkse leventje. In huisnummer 51 denkt bankier Roger Yount tijdens het dichtknopen van zijn op maat gemaakte kostuum lekkerbekkend aan zijn kerstbonus van 1 miljoen pond. In nummer 42 speurt de hoogbejaarde Petunia Howe van achter haar gordijn naar de komst van de thuisbesteldienst, een paar huizen verder vult winkelier Ahmed de rekken met kranten. Het huiselijke geluk lijkt niet stuk te kunnen, tot op elke deurmat foto’s van elk huis vallen met de dreigende tekst ‘Wat Van Jou Is, Wordt Van Ons’. Pepys Road is de setting voor het briljante ‘Kapitaal’, waarin John Lanchester op meeslepende wijze de vernietigende impact van de financiële crisis op het leven van een dwarsdoorsnede van de hedendaagse Londense bevolking schetst.

Cambodjaanse wonden
Net als in haar debuut ‘Zekerheid’ uit 2006 staan ook in Madeleine Thiens tweede roman ‘Laat de honden waken’ familie, oorlog, migratie en (verdrongen) herinneringen centraal. Hoofdpersonage Janie is van Cambodjaanse afkomst en werkt als wetenschappelijk onderzoeker in Montréal. Op een dag verlaat ze haar man en zoontje en gaat ze in de flat wonen van haar vriend en mentor, de Japanse neuroloog Hiroji Matsui, die al een tijd spoorloos verdwenen is. Dertig jaar eerder – in de jaren zeventig – groeide Janie op in de door oorlog geteisterde Cambodjaanse hoofdstad Phnom Penh. Als de Rode Khmer de stad bezetten, wordt haar vader weggevoerd en belandt zij met haar moeder en broer in een kamp op het platteland. Janie is de enige van het gezin die de gruwel overleeft. Ze vlucht naar Canada, waar ze opgenomen wordt in een pleeggezin en het verleden probeert te vergeten.

Bekering van een nietsnut
Na twee romans en vier non-fictieboeken scoorde Lawrence Hill in 2007 een bestseller met ‘The Book of Negroes’, vorig jaar vertaald als ‘Het negerboek’. Dankzij het enorme succes van ‘Het negerboek’ werd dit jaar eindelijk Hills uitstekende debuut ‘Iets uitzonderlijk groots’ in het Nederlands vertaald. Hoofdpersonage Mahatma Grafton studeert af als econoom, heeft geen enkel doel of plan en neemt dan maar een baan aan als reporter bij een krant. ‘Mahatma had over de journalistiek ontdekt dat dat het enige pseudoberoep ter wereld was waar nog nietsnutten werden aangenomen.’ Hij schrijft nietszeggende stukjes over moord en doodslag, tot hij betrokken raakt bij een politiek conflict en uitgroeit tot een geëngageerd journalist.

Lessen van een doofstomme
Met ‘Schilder van stilte’ haalde Georgina Harding terecht de shortlist van de prestigieuze Britse Orange Prize 2012. Het verhaal speelt zich af in Roemenië in de jaren vijftig. Bij de ingang van een ziekenhuis in de stad Iasi drentelt een verwarde man rond. Hij heeft geen papieren bij zich en zwijgt. Pas na een paar dagen blijkt dat hij doofstom is. De jonge verpleegster Safta ontfermt zich over hem. Ze bezorgt hem papier en potlood en hij begint te tekenen. Safta ziet een stal, een auto, een heuvel en een landhuis verschijnen, en herkent de plek waar ze opgroeide voor de Tweede Wereldoorlog als dochter van de rijke eigenaars. Hij blijkt Tinu te zijn, de zoon van de kok. Als kind speelden Safta en Tinu samen in de stallen. Tot de oorlog hun gelukkig leven abrupt verstoorde.

Jan Stevens