De Groote Kleine Oorlog van Achiel Van Acker

‘Herinneringen Oorlogsjaren 1914-1918’ van socialistische voorman Achiel Van Acker heruitgegeven.

Zestien was Achiel Van Acker toen hij op 14 oktober 1914 met een paar andere jonge mannen Brugge verliet. De Duitsers waren begin augustus België binnengevallen. De latere legendarische socialistische politicus wou aan de invallers ontsnappen. En dat leek heel aangenaam, zo schrijft hij in zijn herinneringen over die oorlogsjaren.

‘Herinneringen Oorlogsjaren 1914-1918’ is het verhaal van vier jaren dooltocht. De jonge Achiel verbleef al die tijd nooit in bezet gebied en ontdekte de wereld op zijn manier. Hij aanvaardde alle soorten werk om, vaak tegen een hongerloon, te overleven. Hij sliep op zolders, in stallen en nu en dan in een echt kamertje. In zijn herinneringen toont hij zich een begaafd verteller: eenvoudige en boeiende verhalen, vol anekdotes en met schitterend getypeerde personages. Meestal vind je in de verhalen een traan en een lach. Altijd leer je heel wat over het dagelijkse leven van nu bijna honderd jaar geleden. Bijzonder boeiend en ontroerend is de periode die Van Acker doorbracht op een binnenschip. Een paard was te duur om de schuit te trekken. Achiel werd zelf in de ‘lets’- de trekriem – gespannen. ‘La Fraternité’ en zijn schippersfamilie zouden later een tragisch einde kennen tijdens een bombardement.

Underdog ‘Robuust, ruw, authentiek’, noemt historicus Geert Van Goethem de oorlogsherinneringen. Hij is directeur van Amsab in Gent en schreef een inleiding tot het boek waarvan de eerste druk in 1961 verscheen. Maar wellicht zijn de verhalen zelf nog vóór de Tweede Wereldoorlog geschreven en zijn ze later niet herwerkt. Op de vraag of je in het verhaal de latere politicus Van Acker kan herkennen, antwoordt Van Goethem: ‘Neen, ik kan die er niet in zien. Echt grote standpunten worden in die oorlogsherinneringen niet ingenomen. Wel komt er een uitgesproken Vlaamsgezindheid in naar voren.’

Blijkt er niet uit dat Van Acker ook heel handig was? Hij wordt als hij achttien is toch verplicht soldaat en doet als rekruut alsof hij compleet ongeletterd is. Van Goethem: ‘Hij kiest voor een underdogpositie. Altijd houdt hij zich gedeisd. Het is zijn manier om de oorlog door te komen en hij heeft het talent om uit elke situatie zijn voordeel te halen.’ Als het over seks gaat lijkt hij eerst een beetje preuts, maar heeft hij niet vooral schrik voor ziektes? ‘Klopt. Ook hier heb je weer die drang naar zelfbehoud. Preuts is hij niet, hij schrijft open over bijvoorbeeld het bordeelbezoek. En ik denk dat hij in alle verhalen dicht bij de werkelijkheid bleef. Zelf noemde hij ze zijn realiteit. Wat overigens heel opvallend is: de oorlog als gegeven is zo goed als niet aanwezig in zijn oorlogsherinneringen.’

Achiel Van Acker werd verschillende keren premier en minister. Legendarisch werd zijn bijnaam Achilles Charbon. Als Minister van Steenkool deed hij grote inspanningen om na WOII de kolenproductie weer op gang te brengen. Hij overleed in 1975.

Fred Braeckman