Danuta Walesa steelt de show van Lech

‘Ik heb hem beter leren kennen door zijn interviews dan door hemzelf,’ aldus de 62-jarige Danuta Walesa over haar beroemde man Lech Walesa in een autobiografie.

In haar autobiografie ‘Dromen en geheimen’, die de kaap van 300.000 exemplaren genomen heeft, rekent de Poolse ex-first lady met een stuk verleden af.

In drie maanden tijd zijn in Polen 320.000 exemplaren van Danuta Walesa’s autobiografie verkocht. Ter vergelijking: de autobiografie van Johannes-Paulus II haalde 300.000 stuks, maar het boek van de eerste Poolse paus deed daar wel tien jaar over.

‘Ik was moeder, opvoedster, kokkin, schoonmaakster, ziekenverzorgster,’ aldus Danuta, moeder van acht kinderen en vrouw en vrouw van Lech Walesa. Walesa werd wereldberoemd als elektricien van de Lenin-scheepwerf die het in de jaren tachtig samen met de Poolse vakbond Solidarnosc opnam tegen het communistische regime, zegevierde en later president werd.

Eenzaamheid
In haar autobiografie klaagt Danuta over haar eenzaamheid aan de zijde van haar man. De katholieke krant ‘Tygodnik Powszechny’ vindt dat haar boek eigenlijk een 550 bladzijden tellende liefdesverklaring aan het adres van haar echtgenoot is. Want in ‘Dromen en geheimen’ hoopt Danuta nog altijd dat Lech Walesa na 42 jaar huwelijk wat meer aandacht voor haar heeft en haar ook eens een ruiker bloemen schenkt, aldus de krant.

Wie het met deze interpretatie niet eens is, is Lech Walesa zelf. De ex-vakbondsleider pruilt. In interviews laat hij verstaan dat zijn vrouw beter niet had kunnen praten over wat zich tussen de vier muren van het gezin heeft afgespeeld. Van zichzelf vindt Walesa dat hij zeer genereus is geweest toen hij instemde met het plan van Danuta om haar autobiografie te schrijven. Maar toen het boek verscheen, bekende hij: ‘Ik heb nooit gedacht, dat ze het ook zou doen.’ Dat klonk een beetje alsof hij er zeker van was dat het leven van zijn echtgenote onvoldoende stof bood voor een boek. Nadat hij het boek gelezen had, liet Walesa weten weinig begrip te hebben voor de klachten van zijn vrouw. Had hij soms de luiers van de kinderen moeten wisselen, terwijl buiten de revolutie woedde en hij de kans kreeg om wereldgeschiedenis te schrijven? Als hij de keukenschort had omgord, dan was Polen nu nog altijd communistisch geweest, aldus de in het nauw gedreven ex-vakbondsleider. De autobiografie van Danuta heeft in Polen een gevoelige zenuw geraakt. Het is alsof Danuta gesproken heeft in naam van de honderdduizenden Poolse vrouwen die nooit op de voorgrond staan.

Radio MariaGrote onthullingen heeft het boek nochtans niet te bieden. Danuta vertelt over de ontberingen van het gezin nadat op 13 december 1981 het krijgsrecht in Polen werd uitgevaardigd en generaal Jaruzelski haar man bijna een jaar in de cel stopte. Slechts één keer stond Danuta echt in de schrijnwerpers: toen ze in december 1983 in Olso plaatsvervangend voor haar echtgenoot de Nobelprijs voor de Vrede in ontvangst nam. Interessant is ook haar mededeling dat Lech Walesa ook nu nog bijna elke dag naar ‘Radio Maria’ luistert, al denkt ze niet dat hij een aanhanger van die aartsreactionaire, katholieke zender is: ‘Misschien wil hij alleen maar horen of ze iets slechts over hem vertellen om dan daarop te kunnen reageren.’

‘Ons huis was niet het huis van onze kinderen, maar van Solidarnosc,’ aldus Danuta. Later kwamen enkele van die kinderen door knokpartijen en alcoholexcessen ongunstig in het nieuws. Als first lady voelde Danuta zich naast president Walesa niet goed in haar vel. Ze weigerde in het presidentieel paleis haar intrek te nemen. Toen ze met haar man de paus moest bezoeken, voelde ze zich als in een etalage uitgestald.

Egocentrisch jaloers
In het neerschrijven van haar levensverhaal werd Danuta Walesa bijgestaan door de Poolse journalist Piotr Adamowicz. Lech Walesa had er destijds geen idee van wat in het boek zou staan. Wellicht interesseerde het hem ook niet. Toen het boek verscheen was hij wel verrast toen zijn vrouw hem egocentrisch en jaloers noemde. Toen hij in ‘Newsweek’ zijn hart uitstortte, bleek duidelijk dat de boodschap van Danuta bij hem niet aangekomen was: ‘Onze religie laat geen scheiding toe, anders was het wellicht slecht afgelopen.’ Sommigen vermoeden dat iets anders Lech Walesa echt op de maag ligt: voor de eerste keer in zijn leven werd hem door zijn vrouw de show gestolen.

Op dit moment wordt het leven van Lech Walesa door de beroemde regisseur Andrzej Wajda verfilmd. Danuta wordt gespeeld door de actrice Agnieszka Grochowska, die geregeld in het publiek uit ‘Dromen en geheimen’ voorleest. Een betere voorbereiding op haar rol is nauwelijks denkbaar.

Poolse heldin
Haast alle Poolse vrouwen loven het boek van Danuta, de nieuwe Poolse heldin. Een uitzondering is Monika Jaruzelska, de dochter van de generaal die Walesa dertig jaar geleden in de doos draaide: ‘Ik betreur het dat mevrouw Walesa zich eenzaam voelt, maar tegelijk is ze op kosten van haar man, die haar behalve eenzaamheid prestige en welstand geboden heeft, een ster geworden.’ Het is nu maar de vraag of Lech Walesa zich over de steun uit die onverwachte hoek verheugt.

Piet de Moor