Citybooks gaat van start in Oostende

Tijdens het deBurenweekend op 25 en 26 september werd duidelijk waar het citybooks-project om draait: de ziel van een stad blootleggen.

Bernard Dewulf, Milena Michiko Fla¨ar bij monde van Anna Luyten, Christiaan Weijts, Peter Holvoet-Hanssen en Jeroen Olyslaegers gaven het goede voorbeeld met Oostende, de eerste stad in de reeks. Ze keken diep in de gespleten ziel van onze koningin der badsteden en brachten een stad vol tegenstellingen tot leven.

Fotograaf Martijn van de Griendt mocht hun verhalen met polaroidbeelden flankeren en daaruit blijkt dat Oostende een stad is die tegelijk ‘warm en koud, zacht en hard, rijk en arm is’, aldus Dorian van der Brempt, de directeur van deBuren en de bezieler van het project.

‘Een lila stip tegen een verscheurde septemberlucht. Rechts en links klotst de zee.’ Zo beschrijft Milena Michiko Fla¨ar de foto van zichzelf als kind aan het strand van Oostende. En die vat perfect de sfeer waarin Oostende baadt op het moment dat Anna Luyten ‘Niemand nergens’ van Fla¨ar voorlas, met achter zich een glazen wand die als een kader het afwisselend zonnige en regenachtige zeezicht omvatte.

Christiaan Weijts vroeg zich in ‘Averij’ dan weer af of Oostende nu een stad in verval is, of een stad die de illusie hoog houdt dat ze in opbouw is. ‘Oostende is het soort stad dat je associeert met die vooroorlogse grandeur die Lido in Venezia ooit had. Met zulke plaatsen kan het twee kanten uitgaan: ze groeien mee met het moderne toerisme en worden smakeloze, ordinaire massaoorden, of ze kwijnen roemloos weg in ruïnes. Oostende lijkt tussen die uitersten een eigenzinnig middenpad te hebben bewandeld.’

Oostende is nogal verrassend de stad van de liefde, zo vertelde Jeroen Olyslaegers, die net een tweede keer getrouwd is met zijn tweede vrouw. Hij bekende er ooit een lange nacht gevreeën te hebben met haar. Hij vindt het goed dat Oostende deels ontsnapt is aan ‘de architectuur van de hebzucht’ die de Belgische kust verminkt heeft. Maar zijn hoofdpersonage Jackie ervaart in Oostende vooral de tegenstelling tussen vrijheid en gehechtheid. Hij wil er aan ontsnappen, maar wordt krachtig terug gezogen. ‘On n’arrive jamais à Ostende’, vertelt een kelner hem.

Als stad van vele aangespoelden bracht Oostende ook soelaas voor Peter Holvoet-Hanssen. Die zat op een dood spoor met zijn poëzie en vond naar aanleiding van deze opdracht van deBuren zijn tweede adem tussen de vissers en in de talrijke kroegen van Oostende. Hij heeft nu een exclusiviteitcontract met ‘Het Visserijblad’, waarvoor hij als een strandjutter met woorden de poëzie van de zee bezingt.

Er was niet alleen de lancering van het citybooks-project. De Amsterdamse Judith van der Wel, de winnares van de essaywedstrijd ‘Beste Multatuli …’, mocht op zaterdag haar prijs in ontvangst nemen – een reis naar Indonesië en het Congoboek van David Van Reybrouck – en las er in een beladen decor haar brief voor. Aan de voet van het statige standbeeld van Leopold II aan de Koninklijke Gaanderijen hield ze een pleidooi voor meer begrip voor vluchtelingen en allochtonen in een postkoloniale tijd. Het ontlokte Van der Brempt het commentaar: ‘Het is symbolisch dat Leopold II over zijn schouder meekijkt, met zijn aandeel in de zwarte bladzijde uit de Belgische koloniale geschiedenis.’

Bij het buitengaan uit het paviljoen De Droge Coo, leescafé van het Oostendse kunstencentrum Vrijstaat O. aan de Koninklijke Gaanderijen, viel op hoe in contrast met de eigenzinnige literaire kijk op de badstad waar we net getuige van waren geweest, in de wat groezelige toiletten ‘Zeven anjers, zeven rozen’ uit aftandse luidsprekertjes schalde. Een toiletdame van meerdere levens vroeg ons vijftig cent voor een plasje.

We moesten toen denken aan de woorden van Bernard Dewulf uit ‘Fragmenten uit Oostende’: ‘Oostende zingt uit twee kelen. Zang en tegenzang. Zee en muzak. Ze luistert met één oor naar de onverschillige eeuwigheid, met het andere oor gehoorzaamt ze de lokroep van het onmiddellijke, het mercantiele, het platvloerse.’ We zullen Oostende nooit meer zomaar bezoeken.

Jeroen Bert