Bijna zeven jaar na zijn dood is er een biografie van Karel Van Miert, de man die eind jaren ’90 eurocommissaris voor Mededinging was en de ‘onderkoning’ of ‘de machtigste man van Europa’ werd genoemd.
Aan de hand van archiefonderzoek en ruim honderd gesprekken met mensen die Van Miert van nabij gekend hebben, tekende historicus Bart Hellinck een portret op van de man die eind jaren ’90 eurocommissaris voor Mededinging was en toen de ‘onderkoning’ of ‘de machtigste man van Europa’ werd genoemd.
“Strijder voor Europa” is de ondertitel van het boek. Van Miert, geboren midden in de Tweede Wereldoorlog, was al op jonge leeftijd overtuigd van het Europese project als motor van vrede en stabiliteit in een door oorlogen verscheurd continent. Niet toevallig maakte hij, als student diplomatieke wetenschappen, een eindverhandeling over het supranationaal karakter van de Europese Commissie.
Na zijn studies in Gent gaat hij een jaar in het Centre Européen Universitaire in Nancy studeren, samen met mensen uit alle hoeken van Europa. “Bepalend voor mijn leven”, zei Van Miert over dat jaar. Na zijn studies gaat Van Miert aan de slag als medewerker bij de Europese Commissie. Na zijn passage als SP-voorzitter wordt hij zelf Europees Commissaris, eerst van Transport, later van Mededinging. De liberalisering van traditioneel monopolistische sectoren waar hij zijn schouders onder zette, of zijn optreden tegen ‘foute’ staatssteun kreeg niet op alle banken applaus en leverden hem bijnamen als ‘de tsaar van het concurrentiebeleid’ op.
De derde weg
Zijn socialistische overtuiging had Van Miert, een boerenzoon uit de Kempen, niet van thuis mee. De biografie leert dat Van Miert niet vanzelf bij de socialisten uitkwam. Als jongeman kwam hij in contact met de christendemocratische en liberale zuil en engageerde zich zelfs even in de Vlaamse Volksbeweging. Zijn toenadering naar de socialisten kwam er geleidelijk, eerst tijdens zijn studies in Gent, maar later vooral toen hij voor de Nederlandse socialistische eurocommissaris Sicco Mansholt ging werken. “Hij heeft me politiek gevormd”, zei Van Miert daar later over.
Het boek besteedt ruim aandacht aan de dertien jaar die Van Miert in de Keizerslaan, het toenmalige (B)SP-hoofdkwartier doorbracht. Van Miert moest als voorzitter de unitaire BSP hervormen tot moderne Vlaamse socialisten, en streefde een grote progressieve beweging in Vlaanderen na.
Ex-premier Guy Verhofstadt (Open VLD) was als toenmalige begrotingsminister in de roomsblauwe regering-Martens een politieke tegenstander van Van Miert. “Paars was toen nog geen kleur in de politiek. Het ging er niet hartelijk aan toe tussen ons. Ik zat toen nog in mijn sturm-und-drang-periode, mijn neo-liberale kruistocht die me de nickname ‘Verafstoot’ opleverde”. Maar volgens Verhofstadt was Van Miert een hervormer. “Zijn visie is later opgepikt, in wat men over het kanaal ‘de derde weg’ is gaan noemen en later bij ons ‘de actieve welvaartstaat'”, zei Verhofsstadt bij de boekvoorstelling dinsdag in de Kamer.
“Karel Van Miert. Een strijder voor Europa” van Bart Hellinck telt 496 bladzijden en is uitgeven bij Manteau.
