Bib zonder boeken

In de Verenigde Staten wordt in een aantal ambitieuze, onorthodoxe projecten de bibliotheek van de toekomst (met opblaasbare leeskamer) vormgegeven.

Die bibliotheek bevat – het zal u niet verrassen – veel minder tot helemaal geen boeken. Maar ze zal blijven doen wat bibliotheken sinds die van Alexandrië in de oudheid hebben getracht: het toegankelijk maken van informatie en cultuur voor een breed publiek. Maar dan op een manier die is aangepast aan een gewijzigde context – de grote beschikbaarheid van informatie thuis via het web – en in een andere, digitale vorm onder druk van de opkomst van nieuwe digitale dragers als de e-reader en de tablet computer.
In San Antonio, in de Amerikaanse staat Texas, komt het concept bibliotheek sterk onder druk te staan. Het zuidelijke stadsdeel van San Antonio had nog geen bibliotheek, maar krijgt er vanaf september een… zónder boeken. De nieuwe bibliotheek zal toepasselijk (zij het niet bijster origineel) BiblioTech heten. Ze biedt ruimte voor het lokale sociale leven en zal intens met scholen uit de buurt samenwerken om traditionele en digitale geletterdheid te bevorderen. Daarnaast zal BiblioTech naast zo’n 10.000 te ontlenen e-books beschikken over 50 computers en kunnen 150 e-readers, 25 laptops en 25 tablets ontleend worden.

Harvard voorop

Harvard, een van de meest prestigieuze universiteiten van de VS en van de wereld, zou zijn naam van intellectuele hotspot niet waardig zijn, mocht het niet voorop lopen in de heruitvinding van het bibliotheekconcept. In Harvard zijn het echter niet de bibliothecarissen en de archivarissen die aan de bibliotheek van de toekomst sleutelen, maar ontwerpers in spe, studenten van de Harvard Graduate School of Design. Geen idee is te gek voor hun Library Test Kitchen-project.

Het doel van de Library Test Kitchen is niet min: de traditionele, met fysieke boeken volgestouwde bibliotheek redden van de irrelevantie. Met een snel dalend bezoekersaantal en een door besparingen geobsedeerde overheid is dat in de VS geen onrealistisch doemscenario. Het project loopt ondertussen drie jaar en leverde in die tijd al heel wat inventieve concepten op die de analoge en de digitale bibliotheek moeten verzoenen – het is niet de bedoeling om volledig digitaal op te gaan – en waarin vooral het vitaal houden van bibliotheken als ontmoetings- en onderzoeksplek primeert.

Tekens aan de wand

Zo kwam Hattie Stroud op de proppen met een ‘white noise table’ voor bezoekers die niet houden van absolute stilte. Voor wie in onze luidruchtige wereld net wel de stilte wil opzoeken om te lezen – en wel meteen! – bedacht Arielle Assouline-Lichten de opblaasbare leeskamer. Amusement verzekerd in hun bibliotheek van de toekomst. Hun werk is natuurlijk spielerei in vergelijking met de gigantische opdracht die de verantwoordelijken voor het heroriënteren van de bibliotheek van Harvard – met zo’n 17 miljoen boeken de grootste universiteitsbibliotheek ter wereld – staat te wachten.

De nieuwe Hunt Library van de universiteit van North Carolina heeft (voor ‘slechts’ 88,3 miljoen euro) de designbenadering tot in het kleinste detail door getrokken en is sinds januari open. De buitenkant is indrukwekkend, van binnen is er licht en ruimte zat, het gebouw is voorzien van de allernieuwste multimedia, studenten vinden er plaats om zich af te zonderen of om net ongeremd te praten, en glazen scheidingswanden dienen om op te schrijven. Boeken zijn er nog steeds, maar de boekenrekken zijn in het interieur ingewerkt, waardoor ze aan het oog ontspringen. Een keuze met symboolwaarde?

Jeroen Bert