Belangrijkste boek Engelse literatuur onder het stof in kleine Franse stad

Een First Folio, de eerste verzameling van Shakespeares toneelstukken uit 1623. © Reuters
Wided Bouchrika
Wided Bouchrika Freelancejournaliste

Een zeldzame en waardevolle First Folio – de eerste gepubliceerde collectie van William Shakespeares toneelstukken en het belangrijkste boek in de Engelse literatuur – werd in een kleine Franse stad teruggevonden.

Het First Folio van William Shakespeare is de eerste gepubliceerde verzameling van 36 van zijn 38 bekende toneelstukken en verscheen in 1623, zeven jaar na zijn dood. De werkelijke titel van het boek is Mr. William Shakespeares Comedies. Maar dat terzijde. Van het boek werden destijds namelijk slechts 800 exemplaren gedrukt en daarvan zouden er naar schatting amper 233 overblijven. En laat nu net een zeldzaam en waardevol stuk teruggevonden zijn in een kleine Franse stad.

Enige bron van 18 toneelstukken

In Saint-Omer bij Calais in het noorden van Frankrijk lag de First Folio al 200 jaar onaangeroerd te stikken onder het stof in een doodgewone bibliotheek. Na al die tijd werd het ontdekt door bibliothecarissen die een tentoonstelling planden over de verbanden tussen de Franse regio en Engeland. Het belangrijkste boek uit de Engelse literatuur dat in hun collectie bleek te zitten, is echter net van een ander kaliber.

‘Er ontbreken meerdere pagina’s uit het boek, inclusief de titelpagina’, zegt bibliothecaris Remy Cordonnier op de BBC-website. Het ontbreken van die eerste pagina en het introductiemateriaal zouden de reden kunnen zijn waarom het boek als een doorsnee oude editie werd gecatalogeerd.

De Folio – die werd samengesteld door bevriende acteurs John Heminges en Henry Condell – zou de reden zijn waarom de literaire erfenis van Shakespeare voortleefde. Het is bovendien de enige bron voor achttien van zijn toneelstukken, inclusief Macbeth.

Slechts een keer om de tien jaar komt het al eens voor dat een exemplaar ontdekt wordt. De First Folio’s zijn felbegeerd omwille van kleine variaties – elke kopie is anders – en wat nog meer onthuld kan worden over de intenties van de auteur.

Cordonnier, die de verzameling zeldzame boeken in de bib controleert, zegt op de nieuwssite aanvankelijk niet beseft te hebben wat het belang van zijn ontdekking was. ‘Ik zag er de waarde niet van in’, vertelt hij. ‘Het was versleten en beschadigd en moest wel betere tijden gekend hebben.’

Handgeschreven notities

Toch besloot de man contact op te nemen met professor Eric Rasmussen van de Universiteit van Nevada, een autoriteit als het op Shakespeare aankomt. ‘Ik dacht dat het evengoed een ongeïdentificeerde First Folio kon zijn, met geschiedkundige en intellectuele waarde’, verklaart Cordonnier tegenover de Britse omroep.

Rasmussen was op dat moment in de British Library van Londen, nam de Eurostar naar de overkant van het Kanaal en besloot binnen de vijf minuten dat de Folio authentiek was.

Het boek bevat verschillende handgeschreven notities, die een licht kunnen werpen op hoe de toneelstukken destijds werden opgevoerd. In een scène van Hendrik IV is het woord ‘hostess’ veranderd in ‘host’ (‘gastvrouw’ werd ‘gastheer’) en het woord ‘wench’ werd veranderd naar ‘fellow’ (‘meid’ naar ‘kerel’). Dat kan wijzen op het feit dat in een vroege opvoering van het stuk, een vrouwelijk personage werd ingewisseld voor een mannelijk personage.

‘Dit is een enorme vondst’, zei Rasmussen in The New York Times. ‘First Folio’s komen niet vaak voor (het exemplaar in Saint-Omer is slechts één van twee bekende versies in Frankrijk, nvdr.) en als ze toch opduiken, zijn het meestal geen interessante versies. Deze is echter magnifiek.’

Gutenbergbijbel

Folio’s worden zelden uit handen gegeven, maar een van de laatste die bij een veiling in 2006 verkocht werd, bracht 3,5 miljoen euro in het laatje. De Franse bibliotheek zegt geen plannen te hebben om het boek te verkopen, maar wil het graag uitstallen als pronkstuk bij een tentoonstelling over zeldzame boeken van Engelse auteurs. De Folio is namelijk niet het meest zeldzame boek in de collectie van Saint-Omer. Het heeft ook een Gutenbergbijbel in handen, waar nog minder dan 50 exemplaren van circuleren.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content