Bart Van Loo is niet alleen dé Nederlandstalige kenner – en enthousiaste verspreider – van het Franse chanson maar schreef dit jaar ook een opmerkelijk boek over Napoleon. Drie vragen aan Napoleon-kenner Bart Van Loo.
Vanwaar die fascinatie voor Napoleon bij kunstenaars en ook bij schrijvers als u, Martin Bril en Goethe? Kortom, wat maakt Napoleon zo uniek dat er haast nog wekelijks boeken over de man verschijnen?
Bart Van Loo: ‘Napoleon is Frans, literair én historisch: in feite was ik voorbestemd om ooit de degens met hem te kruisen. Hij is een zeldzaam voorbeeld van iemand die een kind van zijn tijd is – zonder de Revolutie geen Napoleon – en tegelijk zijn tijd weet te ontstijgen. Om dat goed te begrijpen, moest ik diep in de Revolutie gaan graven. Dat was voor mij een dubbel plezier, proberen twee homerische verhalen in één meeslepend en coherent verhaal te gieten.
Het opmerkelijke is dat vele Napoleon-boeken eerder respectvol, om niet te zeggen bewonderend over de Corsicaan berichten, terwijl ik een kritisch boek schreef. Als ik het over Aznavour of Balzac heb, kost het me weinig moeite om lyrisch te worden, en die bevlogenheid is een beetje mijn handelsmerk geworden. Maar mijn enthousiaste inborst heeft me er niet van weerhouden om Napoleon kritisch te analyseren.
Eén ding moet ik de keizer wel nageven, zijn propaganda had hij goed geregeld, bij leven, en nog meer na zijn dood. Een van de stellingen in mijn boek is dat Napoleon ten ondergaat als veldheer, maar overwint als schrijver. In die zin bevat dit historische boek uiteindelijk ook meerdere literaire lijnen, en ook dat is iets wat me bij het schrijven bijzonder heeft geprikkeld.’
Was is volgens u te weinig geweten over Napoleon en is toch wel belangrijk om hem te begrijpen?
Bart Van Loo: ‘Dat hij zichzelf als heraut van de Revolutie beschouwde en promootte, maar tegelijk de Marseillaise afschafte in 1804. Een lied waarin opgeroepen werd om ten strijde te trekken tegen de tirannie had geen recht van bestaan meer. Het vat de ambivalente figuur die hij was mooi samen.
Van liederen gesproken trouwens: het is opvallend hoe weinig Franse chansonniers Napoleon bezongen hebben. Bekendst is wellicht de musical van Serge Lama uit 1982 – met het hitje ‘ Napoleone’.’
Wat als Napoleon de slag van Waterloo zou hebben gewonnen?
Bart Van Loo: ‘Dat is het domein van de uchronie, van de speculatieve fictie. Zouden we Arabisch spreken als Karel Martel niet gewonnen had in 732 bij Poitiers, of Turks indien de Ottomanen in 1683 niet waren tegengehouden bij Wenen?
De waarheid is prozaïscher: Napoleon had de slag van Waterloo nooit helemaal kunnen winnen. Heel eventueel nog wel bij Waterloo zelf, maar hij had met zijn gehavend leger achteraf nooit de Russische en Oostenrijkse troepen kunnen verschalken – die lagen hem verderop gewoon op te wachten en hadden de klus dan wel afgemaakt. Het was over en uit voor de Corsicaan.’
Op dinsdag 23 juni vertelt Bart Van Loo over zijn visie op Napoleon en zijn boek over de Corsicaan bij deBuren te Brussel vanaf 19.30u, mét muziek.
Frank Hellemans
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier