Axel Springer was een verscheurde krantenmagnaat

Vandaag is het precies honderd jaar geleden dat de Duitse krantenmagnaat Axel Springer geboren werd.

De Duitse krantenmagnaat Axel Springer (1912-1985) was een patriot. In 1958 trok hij naar Moskou om bij de communistische partijleider Nikita Chroesjtsjov te pleiten voor de Duitse hereniging. Dat was Springers zwakke punt: hij was de bezieler van een krantenconcern dat op zijn instigatie ook op een militante manier aan politiek wilde doen. De Moskouse ontmoeting leverde wel een interview in zijn eigen blad ‘De Welt’ op, maar bleef verder zonder resultaat.

Axel Springer was een uitgeverskind dat na de oorlog een steile carrière maakte in de krantenwereld. Zijn standplaats was Hamburg, overigens het communicatiecentrum van de Britse bezetter van wie Springer in 1953 de kranten ‘Die Welt’ en ‘Welt am Sonntag’ overnam. Maar Springers carrière was al in 1948 begonnen. Toen kreeg hij van de Hamburgse senaat de toelating om de krant ‘Hamburger Abendblatt’ op te richten. Een doorslaand succes.

Springer was een rode lap voor al wat links en progressief was. In 1952 concipieerde hij de BILD-Zeitung, een revolverblad waarin elk verhaal gedetermineerd werd door de human touch. Elke dag viel het op door een almaar schaarser geklede dame op de voorpagina, een traditie die pas enkele weken geleden werd afgeschaft. BILD werd door links gehaat. De verantwoordelijkheid voor de aanslag op Rudi Dutschke in 1968 werd door de studentenbeweging op de Springerpers afgeschoven. ‘BILD schoss mit’ (BILD schoot mee), luidde de aantijging. Het linkse parool dat je toen in de straten van Berlijn kon horen weerklinken was: ‘Onteigen Springer’.

Ook de schrijver Heinrich Böll was het mikpunt van de Springerpers, die Böll verweet dat hij met zijn roman ‘De verloren eer van Katharina Blum’ uit 1974 de terreur van de Rote Armee Fraktion (Baader-Meinhof) aanmoedigde. Günter Wallraff legde later de duistere praktijken van BILD bloot toen hij daar enkele maanden als journalist undercover werkte en het resultaat van zijn ervaringen publiceerde in het boek ‘Der Aufmacher’ (1977). De Berlijnse studenten bestormden geregeld de zetel van Springer in de Berlijnse Kochstrasse. In 1972 werden er bij een bomaanslag tegen de hoofdzetel 17 medewerkers van het krantenbedrijf gewond.

Maar Springer gewoon een reactionair noemen doet de persoonlijkheid van de tycoon geen recht. Springer was vlak na de oorlog een scherp tegenstander van de atoombewapening van het Westen. Vanaf het begin was hij uit op verzoening met Israël. Maar hij was zoals gezegd ook een hevige patriot, wat hem ertoe aanzette zijn imperium te verplanten van Hamburg naar de crisis- en koude oorlogsstad Berlijn, waar hij zijn bedrijf in 1966 neerpootte aan de voet van de Muur. Hij bleef het communistisch regime van Walter Ulbricht en Erich Honecker in zijn bladen bestoken en plaatste de term DDR altijd tussen aanhalingstekens.

Privé zat het de gefortuneerde Axel Springer niet mee. Hij bleef zoeken naar de ideale echtgenote, die hij misschien vond in Friede Riewerts, die in 1978 zijn vijfde vrouw werd. In 1980 pleegde zijn zoon Axel, persfotograaf, zelfmoord. Vader Axel Springer, die zwaar depressief werd, zocht daarna steeds meer troost in de religiositeit. Zijn kleinzoon Axel Sven Springer publiceerde zopas over zijn grootvader het lezenswaardige boekje ‘Das neue Testament’ (Haffmanns en Tolkemitt, Hamburg, 288 p.), waarin ook een onfrisse erfeniskwestie te sprake komt.

Vandaag is het precies honderd jaar geleden dat de krantenmagnaat Axel Springer geboren werd, wat gepaard gaat met een grote herdenking in de Duitse hoofdstad. In een reeks biografieën die recent verschenen manifesteert Springer zich als een verscheurd mens, een vat vol onrust, een opgejaagde wiens dadendrang in zelfoverschatting ontaardde.

De Berlijnse Springer-building bevindt zich vandaag op de kruising van de Axel Springerstrasse en de Rudi Dutschkestrasse. Verzoening of confrontatie?

Piet de Moor