Zwart gat heeft de wind vanachter

(Belga) Astronomen hebben met de röntgensatelliet Chandra onverwacht de hevigste stellaire wind rond een stellair zwart gat ontdekt. Dat maakte de NASA plaatselijke tijd bekend.

Het gaat om het stellaire zwarte gat met de welluidende (ingekorte) naam IGR J17091. Een stellair zwart gat ontstaat als een extreem zware ster aan het einde van haar bestaan ineenklapt. Het is doorgaans vijf tot tien keer zo zwaar als de Zon. De Chandra ontdekte nu dat IGR J17091 een supersterrenwind produceert. De deeltjesstroom die de materieschijf uitzendt, bereikt een recordsnelheid van ongeveer 30 miljoen kilometer per uur. Dat is bijna drie procent van de lichtsnelheid en bijna tien keer sneller dan ooit waargenomen bij een stellair zwart gat. “Dit is het kosmische equivalent van orkaanwind van categorie vijf”, zei Ashley King van de Universiteit van Michigan in een referentie naar het hoogste niveau op de aardse Saffir-Simpson-orkaanschaal. De windsnelheid van IGR J17091 komt overeen met die van zwarte gaten die miljoenen tot zelfs miljarden keren zo zwaar zijn. Dat een klein broertje ook zo’n wind produceert, komt dan ook als een verrassing, zegt Jon Miller van de Universiteit van Michigan. Ook onverwacht is dat de wind eveneens meer materiaal van het zwarte gat lijkt weg te voeren dan dat het opslokt. “In tegenstelling tot de populaire perceptie dat zwarte gaten alle omgevende materie opzuigen, denken wij dat tot 95 procent van de materie rond IGR J17091 door de wind werd uitgestoten”, aldus King. (MARC SCHARTMANN)