‘Zoals de spoorvakbonden nu tekeer gaan, voeren ze een verloren strijd’

‘De spoorbonden kondigen een 48-uren- en 72-urenstaking aan in januari. De reizigers zijn opnieuw de dupe maar de stakingen zijn niet goed voor de NMBS en ook niet voor de bonden zelf’, schrijft Ewald Pironet.

De socialistische en christelijke vakbond bij het spoor hebben gisteren een stakingsaanzegging ingediend voor maar liefst vijf dagen in januari. Eerst komt er een 48-urenstaking, vanaf dinsdag 5 januari om 22 uur tot donderdag 7 januari om 22 uur. Daarna volgt een volgt een 72-urenstaking, van woensdag 20 januari om 22 uur tot zaterdag 23 januari om 22 uur. De stakingsaanzegging komt er omdat de bonden niet akkoord gaan met het voorstel tot sociaal akkoord dat na maanden onderhandelen tot stand was gekomen. Bedoeling was om de productiviteit bij de NMBS te verhogen, zonder te raken aan het sociaal statuut of de 36-urenweek. De werknemers zouden een reeks vakantie- en compensatiedagen moeten inleveren, maar zien dat niet zitten.

De spoorbonden zijn onmiddellijk na het bekend worden van het voorstel over gegaan tot een stakingsaanzegging. Die is buiten proportie: tijdens de eerste maand van het jaar zullen de treinen in totaal één werkweek niet rijden. De reizigers zijn daar opnieuw de eerste slachtoffers van, want ze zullen niet, of nog moelijker dan anders, op hun bestemming geraken. Scholieren zullen niet op tijd achter de schoolbanken zitten, sommige werknemers zullen zoals tijdens vorige acties vakantie nemen om alle miserie te vermijden. De staking veroorzaakt niet alleen veel frustratie bij de reizigers, maar brengt ook de economie grote schade toe. Daarbij moet het stakende spoorwegpersoneel niet meer op veel solidariteit van de buitenwereld rekenen, ze hebben alle goodwill al tijdens de veelvuldige spontane en georganiseerde acties van de afgelopen maanden opgebruikt. De vakbonden herhalen nu weer dat ze staken voor ‘een betere dienstverlening’, maar ze krijgen niet uitgelegd dat ze daarvoor de reizigers vijf dagen in de kou moeten laten staan. Dat is ook niet uit te leggen.

De vakbonden lijken nog altijd hun privébelangen boven het algemeen belang te plaatsen. Zijn zij wel geïnteresseerd in de toekomst van de NMBS? De cijfers mogen ook bij hen ondertussen als bekend worden verondersteld. Jaarlijks ontvangt de NMBS iets meer dan 3 miljard euro van de overheid. De regering-Michel heeft dat bedrag met 633 miljoen verminderd. De overheid vraagt al langer dat de NMBS de schuld in toom houdt, maar daar lukt die niet in. Eind 2014 schreef topman Jo Cornu een brief aan de vakbonden waarin hij heel duidelijk maakte hoe precair de financiële situatie is: ‘Sinds 2005 maakt de NMBS elk jaar tussen de 200 en de 250 miljoen euro verlies. Doen we zo nog vijf jaar voort, dan bedraagt de schuld 4 miljard euro. Dat lijkt amper iemand te verontrusten, terwijl die financiële situatie simpelweg onhoudbaar is.’ En dan mag er ook nog aan worden herinnerd dat de regering-Verhofstadt in 2004 al 7 van de 10 miljard schuld van de NMBS overnam, met als gevolg dat de overheidsschuld steeg. Volgende maand vijf dagen staken zal deze dramatische financiële situatie bij de NMBS allesbehalve verbeteren.

Eerder dit jaar bleek uit een vergelijkende studie met andere Europese spoorwegmaatschappijen dat de NMBS achterloopt als je naar de productiviteit kijkt. Topman Jo Cornu wil die productiviteit verbeteren. Hij wou dat stap voor stap doen, met medewerking van de vakbonden, zoals Johnny Thijs van bpost ook een modern bedrijf heeft weten te maken. Met een staking die buiten alle proporties is, maken de vakbonden duidelijk dat ze niet willen weten van een modern spoorbedrijf. In plaats van het voorbeeld van bpost te volgen, kiezen de spoorbonden ervoor om de weg te bewandelen die bij Sabena leidde tot een faillissement.

De regering-Michel heeft altijd al laten verstaan dat de modernisering van de NMBS een van haar sociaaleconomische prioriteiten is. De spoorwegvakbond gaat met de stakingsaanzegging dan ook niet alleen de confrontatie aan met de NMBS-directie, maar ook met de regering. De roep om iets te doen aan het stakingsrecht klinkt nu vanuit werkgevergeverskringen luider dan ooit, en binnen de regeringspartijen zijn er zeker die daar oren naar hebben. En het is zeer de vraag of veel mensen de kant van de vakbonden zullen kiezen in hun krachtmeting met de regering.

Zoals de vakbonden nu te keer gaan, voeren ze een verloren strijd. In hun val dreigen ze veel mee te sleuren.