Bert Bultinck

‘Zijn sociale media werkelijk een ‘feest van de democratie’?’

Bert Bultinck Hoofdredacteur van Knack

De aangekondigde facelift van Facebook is ook Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck niet ontgaan. ‘De laatste weken lijkt zelfs Zuckerberg te beseffen dat Facebook af en toe lelijk uit de bocht gaat’.

Het vaderschap verandert alles, en wel ten goede. Dat bleek nogmaals in de aankondigingen die Facebookbaas Mark Zuckerberg afgelopen donderdag de wereld instuurde. Zuckerberg, de ondernemer die twee miljard mensen heeft verleid om hun privacy op te geven in ruil voor 24/7-communicatie en een shotje dopamine bij elk nieuw duimpje omhoog, stelde drastische bijsturingen van het sociale netwerk voor. In de ‘news feed’, de eindeloos geüpdatete stroom aan berichten, foto’s en filmpjes waaraan de halve mensheid verslaafd is geraakt, zal Facebook voortaan voorrang geven aan bijdragen van vrienden en familie, ten nadele van posts van bedrijven en uitgevers. Het klein anderhalf miljard mensen dat dagelijks de site bezoekt zal ook meer posts zien waar druk op gereageerd wordt, iets wat Zuckerberg ‘betekenisvolle interactie’ noemt. Nieuwsberichten en virale video’s worden met het epitheton ‘passief’ bedacht en zullen minder aan bod komen.

Zijn sociale media werkelijk een ‘feest van de democratie’?

Dat is een stevige correctie van een bedrijf dat vanaf het begin rücksichtslos heeft ingezet op de monopolisering van de aandacht van zijn gebruikers. Zuckerberg zelf verwacht dat de bijsturingen, na de kritiek op fake nieuws en filterbubbels, ertoe zullen leiden dat gebruikers minder tijd zullen spenderen op zijn site. Het is een prijs die hij wil betalen. Sinds de komst van Maxima en August, zijn twee dochters, is hij anders gaan nadenken over zijn erfenis: ‘Het is belangrijk voor mij’, zei hij tegen The New York Times, ‘dat Maxima en August later het gevoel hebben dat wat hun vader heeft gebouwd, goed was voor de wereld’. Vlak na de aankondiging nam Facebook op de beurs een flinke duik.

’t Is vreemd dat technische details van, pakweg, het Catalaanse kiessysteem in de vaderlandse pers aandacht krijgen, maar dat een koerswijziging van het grootste medium ter wereld veeleer geruisloos passeert. Zou dat zijn omdat we denken dat Facebook eigenlijk niet zo belangrijk is? Een streepje entertainment, zestig keer per dag? Een paar honderd onschuldige meningen van mensen die vaak hetzelfde denken als wij? Het is opvallend dat een intelligente vermogensbeheerder-annex-opiniemaker als Geert Noels de klassieke media aanzet tot meer onderzoek en factchecking, maar de incidenten met sociale media afdoet als een uit de hand gelopen discussie op het marktplein. Zijn oproep aan de klassieke media is volkomen terecht: die doen elke dag aan onderzoek en factchecking, maar het kan altijd beter. De opinieoorlog, in haar meest dwingende maar ook meest smerige varianten, ontrolt zich de laatste jaren evenwel vooral op sociale media. Zijn die werkelijk een ‘feest van de democratie’, zoals Noels zegt? Soms zeker wel. Maar de laatste weken lijkt zelfs Zuckerberg te beseffen dat ze af en toe lelijk uit de bocht gaan.

Net zoals Uber, Deliveroo of AirBnB zal Facebook vroeg of laat worden bijgestuurd.

Kwatongen zeggen dat de ceo van Facebook veeleer zijn marktpositie dan de wereld wil verbeteren, en verwachten na zijn wollige praatjes een verhoging van de advertentieprijzen: minder reclame, maar (veel) duurder. Van een beetje cynisme is Zuckerberg nog niet dood gegaan. Maar er zijn ook aandeelhouders die zich echt zorgen maken over het imago van het bedrijf, na de berichten over Russische infiltratie, de socialemediacampagne van Trump zelf of de lawine aan haatboodschappen aan de Rohingya in Myanmar. De ex-medewerkers die druppelsgewijs komen vertellen over hoe pervers Facebook in elkaar is gezet, doen de reputatie ook geen goed. Chamath Palihapitiya, voormalig ‘vice-president’ van ‘user growth’, zei vorige maand dat hij zich schuldig voelt over zijn medewerking aan een tool die het sociale weefsel kapotmaakt. Een maand daarvoor had Sean Parker, medeoprichter van Facebook, al gezegd dat de makers altijd al erop uit waren om gebruikers verslaafd te maken, door ‘menselijke zwakheden uit te buiten’.

Net zoals Uber, Deliveroo of AirBnB zal Facebook vroeg of laat worden bijgestuurd. Met de zelfregulering van vorige week hoopt Zuckerberg te vermijden dat overheden dat gaan doen. Het is twijfelachtig of dat zal lukken. Ook andere disruptieve spelers zijn pas gaan corrigeren toen de wetgever zich ermee bemoeide. In Duitsland kan een sociaal netwerk sinds kort boetes tot vijftig miljoen euro krijgen als het haatboodschappen niet verwijdert. Dat is wellicht al te kras. Maar ook na de zoveelste racistische aanval op sociale media, dit keer op een alom geprezen miss België met Filipijnse roots, openen Vlaamse politici niet eens het debat. Moeten er eerst nog een paar ongelukken gebeuren?

Dit stuk verschijnt woensdag 17/01 in Knack.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content