‘Zal de Vlaamse regering in de toekomst meer investeren in Vlaamse literatuur in Zuid-Afrika?’

‘Kan de Vlaamse regering meer doen voor het uitdragen van de Vlaamse cultuur in Zuid-Afrika’, vraagt Yves T’Sjoen zich af. Hij schrijft deze bijdrage vanuit de universiteit van Stellenbosch.

Dit weekend heeft in Wellington, gelegen in het glooiende Kaapse Boland op zowat zeventig kilometer van Stellenbosch, de vijfde editie plaats van Tuin van Digters. Ik was vorig jaar voor het eerst in het Breytenbachsentrum om er getuige te zijn van een geanimeerd en vlekkeloos georganiseerd Afrikaans literatuurfeest. Onder anderen Breyten Breytenbach, Antjie Krog en Marlene van Niekerk waren er te gast. Eerder dit jaar stierf de Afrikaanse dichter Adam Small. Hij is geboren in Wellington. De nieuwe editie van Tuin van Digters zal ongetwijfeld de naar de strot grijpende geëngageerde en in Kaaps-Afrikaans geschreven dichtkunst van deze schrijver memoreren.

Poetry Slam uit Vlaanderen

In september 2015 tekenden de Nederlandse en Belgische Dichter des Vaderlands present in Wellington. Anne Vegter en Charles Ducal hielden er een geslaagd optreden. Charles Ducal, na Emile Verhaeren aan het begin van de twintigste eeuw de tweede Belgische Dichter des Vaderlands, was aanwezig op uitnodiging van organisator Theo Kemp en met een subsidie van de Afvaardiging van de Vlaamse Regering.

Voor de nieuwe editie sponsort de Vlaamse Afvaardiging in Zuid-Afrika namens de Ambassade van België weer een gastoptreden. Martijn Nelen zal met een performance optreden. Hij verwierf bekendheid op het vrijpodium van De sprekende ezels, volgens de website “experimenteel laagpodium voor poëzie, woord, muziek, comedy, hamsterslingeren…”. De organisatie opereert onder de vleugels van Creatief Schrijven en wordt gecoördineerd door de Antwerpse stadsdichter Stijn Vranken. Toen de artiest genaamd Simon Raket het Belgisch Kampioenschap Poetry Slam 2015 binnenhaalde, eindigde Martijn Nelen op een verdienstelijke tweede plaats.

Ik kijk uit naar het optreden en vraag me tegelijk af of de Algemene Afvaardiging van de Vlaamse Regering méér kan doen voor het uitdragen van de Vlaamse cultuur en literatuur in Zuid-Afrika.

Zuid-Afrikaanse kunstenaars en academici in Vlaanderen

Omgekeerd gebeurt het wel en zelfs in exponentiële mate. Gisteren bekeek ik het programma Bravo op Kyknet, een televisiekanaal dat onder meer de Afrikaanse cultuur een platform geeft. Men zond een documentaire uit over de bekende Zuid-Afrikaanse rapper Jack Parow in Nederland en België. De singer-songwriter, een cultfiguur in Zuid-Afrika, was in april 2016 te gast op het Afrikaanse Kultuurfees Amsterdam AKA. Hij gaf een concert in het roemruchte De Melkweg (Amsterdam). De reportage handelde onder meer over de samenwerking met de West-Vlaamse groep Ertebrekers, een collectief van Flip Kowlier, Peter Lesage en Jeffrey Bearelle. Volgens de omschrijving op Wikipedia staat de in maart 2016 opgerichte band voor een combinatie van rap, groove, white soul en hiphop. Elders lees ik dat ook funk een invloedsfeer is voor de Ertebrekers.

Jack Parow bracht recent het album From Parow with Love uit, een complex van talen en sounds met een duidelijk Zuid-Afrikaans label. Voor de productie werkte zijn gezelschap samen met De Kraaien, SKIP&DIE, De Likt, Freshy ground en Ertebrekers. Dit is een voorbeeld van vruchtbare en aanstekelijke interactie tussen Afrikaanse, Nederlandse en Vlaamse rappers.

Intussen is in de Lage Landen nog een imposant forum gecreëerd waar Zuid-Afrikaanse en Nederlandstalige kunstenaars elkaar treffen. Van 16 tot 25 september wordt de Week van de Afrikaanse roman door de Commissie Zuid-Afrika van de Maatschappij der Nederlandse letterkunde georganiseerd. De week richt de focus op “Zuid-Afrikaanse romans in Nederlandse vertaling”. Voor deze tweede editie zijn Lien Botha, Simon Bruinders, Ena Jansen, Marlene van Niekerk, Francois Smith, Marita van der Vyver en de zangeres Karin Hougaard uitgenodigd. De schrijvers participeren in wisselende samenstelling aan evenementen in Amsterdam en Den Haag, Leuven, Brussel en Gent.

Bij deBuren heeft op 22 september Vonkel plaats en in Leuven treden Tom Lanoye, Lien Botha en Francois Smith op. Vermeldenswaard zijn verder het Poëzie Rendez-vous in het Gentse Poëziecentrum met Marlene van Niekerk, in een coproductie van de Vlaams-Zuid-Afrikaanse Cultuurstichting, het Gentse centrum voor het Afrikaans van de Universiteit Gent en Poëziecentrum, en op de Zuid-Afrikaanse Heritage Day (24 september) vindt een gesprek plaats van Eep Francken met Adriaan van Dis, Ena Jansen, Francois Smith en Marlene van Niekerk. Onderwerp van het gesprek is de positie van het Afrikaans in een meertalige Zuid-Afrikaanse context. Een bijzonder actueel en pregnant thema in Zuid-Afrika.

De viering van 250 jaar Maatschappij der Nederlandse Letterkunde is de aanleiding voor de bijeenkomst. In het Letterkundig Museum, waar het gesprek wordt gehouden, loopt een tentoonstelling over het Afrikaans. Bij die gelegenheid geeft Bruce Koloane, de Zuid-Afrikaanse ambassadeur in Nederland, een toespraak. Velen kijken daar naar uit. Van Niekerk wacht overigens een zwaar programma: op 17 september treedt zij op tijdens de Nacht van de poëzie in Vredenburg (Utrecht).

Zuid-Afrikaanse schrijvers en academici zijn goed vertegenwoordigd in de Lage Landen. Naast AKA en Week van de Afrikaanse roman organiseert de Universiteit Gent op 28 oktober een derde internationaal symposium over het Afrikaans en de Zuid-Afrikaanse literatuur.

Misschien kan de Vlaamse Afvaardiging van onze regering in de nabije toekomst méér investeren in Vlaamse literatuur in Zuid-Afrika. Het is bijvoorbeeld bekend dat minister-president Geert Bourgeois Zuid-Afrika hoog op de internationale agenda heeft staan. Hopelijk geldt dezelfde prioriteit ook voor de Vlaamse Afvaardiging. Ik zal er in Wellington een gesprek over voeren met Geraldine Reymenants, Algemeen Afgevaardigde van de Raad.

Intussen kijk ik uit naar de Slam Poetry-performance van Martijn Nelen in Wellington en wacht op onze grote schrijvers op de vele kunstenfestivals (zoals het recent weer opgerichte Aardklop in Potchefstroom) die vandaag in Zuid-Afrika en voor het Afrikaans plaats hebben.