Yes you can…more

Vandaag is het vijftig jaar geleden dat Martin Luther King aan het Lincoln Memorial zijn beroemde ‘I have a dream’-toespraak hield voor 200.000 deelnemers aan de Mars naar Washington voor gelijke rechten.

In zijn speech lezen we onder meer: ‘I have a dream that my four little children will one day live in a nation where they will not be judged by the colour of their skin but by the content of their character’. Onbevangen beschouwd is de toestand bij ons vandaag voor mensen van andere afkomst absoluut niet vergelijkbaar met wat de zwarten in (het zuiden van) de Verenigde Staten meemaakten toen de dominee zijn publiek toesprak. Ontkennen dat de omstandigheden voor iedereen hier fundamenteel beter en de kansen veel groter zijn, is zonder meer beledigend voor de zwarte mensenrechtenstrijders van toen en banaliseert wat zij hebben moeten doorstaan. Ook als ik mijn situatie hier in Vlaanderen vergelijk met die in de oostelijke uithoek van Turks-Koerdistan van waar mijn ouders afkomstig zijn, dan kan ik alleen dankbaar zijn voor de vele kansen die deze samenleving ons biedt.

Net als toen koesteren mensen vandaag nog dromen en ook nu zijn die niet allemaal gemakkelijk te verwezenlijken. Zoals iedereen dromen Vlaamse jongeren van vreemde afkomst over een zinvol leven dat onder meer via het beroep financieel, sociaal en maatschappelijk verrijkend is.

Een aantal factoren hebben we daarbij niet in de hand. Zo gebeurt het nog teveel dat je als werkzoekende nieuwe Vlaming, om diverse redenen, te maken krijgt met vooroordelen. Laten we echter niet vergeten dat een grote en groeiende meerderheid van werkgevers niet in dat bedje ziek is. Een werkgever die andere criteria hanteert dan beroepsbekwaamheid om zijn medewerkers te selecteren sanctioneert overigens in de eerste plaats zichzelf.

Je hebt als individu evenmin greep op de algemene economische toestand. Daar ligt ‘werk’ op de plank voor politici, want de jeugdwerkloosheid bereikt onaanvaardbare pieken. Het onderwijs blijft wellicht het belangrijkste hulpmiddel dat de overheid aanbiedt om de weg naar volle zelfontplooiing vrij te maken. Faalt het onderwijs, dan vormt dat een grote belemmering in het waarmaken van de ‘dream’. Ook in het schoolmilieu bestaan vooroordelen maar opnieuw is het fout en onrechtvaardig tegenover al die leerkrachten die zich elke dag gedreven inzetten voor al hun leerlingen, om de ogen te sluiten voor de vele kansen die onze schoolgaande jongeren geboden worden.

Vergeten we echter vooral niet dat buiten die maatschappelijke en structurele factoren de persoonlijke keuze en inzet nog altijd een hoofdrol spelen. Die blijven in het debat teveel in de schaduw staan. Martin Luther King wilde dat iedereen beoordeeld zou worden door ’the content of their character’. Dan hebben we het natuurlijk over het geloof in eigen kunnen. Die boodschap moet luider klinken: we hebben wel degelijk ook zelf greep op ons leven. Kansen krijgen is één zaak, ze grijpen een andere. Wie ‘gekleurde’ jongeren voortdurend inpepert dat de omstandigheden hen bij voorbaat kansloos maken, dient misschien wel een eigen politieke agenda maar zeker niet de belangen van die nieuwe Vlamingen.

We mogen ons leven toch niet laten bepalen door het feit dat racisme bestaat. Het mag al zeker geen excuus zijn om ons te wentelen in een slachtofferrol, waarmee we vooral onszelf schaden en vooroordelen versterken. Ja, ik heb in mijn leven in Vlaanderen racisten ontmoet, maar vooral heel veel fijne mensen met een open geest. Martin Luther King kon daar alleen maar van dromen.

Ik zie jonge nieuwe Vlamingen rond mij die wel degelijk hun weg opeisen en ook vinden in onze samenleving. De vraag of mensen met respect voor de grondwaarden van deze westerse maatschappij bereid zijn de handen aan de ploeg te slaan, moet voorop staan, niet de huidskleur of persoonlijke religieuze overtuigingen.

Zoveel jaar na Martin Luther King werd Barack Obama verkozen tot eerste zwarte president van de Verenigde Staten onder het motto ‘yes we can’. In Vlaanderen heet dat op keukentegels al generaties ‘waar een wil is, is een weg’. Zoals al dat soort ‘wijsheden’ zijn ook deze niet absoluut. ‘Willen’ leidt niet in alle omstandigheden naar ‘de weg’, maar ‘willen’ is wel een noodzakelijke voorwaarde en kan een wereld van verschil maken. ‘Yes we can more than we think’ is zonder twijfel helemaal waar en dat staat zowaar al eeuwenlang gebeiteld in het Brugse Gruuthuuse: ‘plus est en vous’.

Zuhal Demir

Yes we can of in het Vlaams: Waar een wil is, is een weg

Zuhal Demir