Huisarts Rutger Verhoeff werd op de middelbare school erg gepest. Vandaag staat hij tijdens zijn spreekuur veel mensen te woord die hetzelfde hebben meegemaakt. In Laat je niet verpesten beschrijft hij aan de hand van zijn eigen ervaringen en die van bekende en onbekende Vlamingen en Nederlanders welke gevolgen pesten kan hebben. Knack biedt u het verhaal van stand-upcomedian William Boeva aan.
‘De eerste die “Kabouter Plop” zegt, sla ik op zijn bakkes!’ William citeert uit een van zijn eerste shows, waarin hij de draak steekt met zijn eigen aandoening, waarvan ik de naam voor ons interview op internet moest zoeken. Het is geen aandoening die ik dagelijks voorbij zie komen op mijn huisartsenspreekuur. Pseudoachondroplasie, zoals het officieel heet, is een erfelijke stoornis in de botgroei van de armen en benen waardoor de groei daarvan rond de leeftijd van twee à drie jaar stopt, terwijl de botten van het hoofd en de romp doorgroeien. Het resultaat: een gemiddelde lengte van rond de 1,20 meter, hypermobiliteit van de gewrichten en een leven gevuld met fysiotherapie, operaties en beperkingen.
‘En een man op de eerste rij riep dat dus.’
‘Maar die riep: “Sla mij maar op m’n bakkes”?’ stel ik William een retorische vraag, omdat ik zijn antwoord niet wil geloven.
‘Nee, die man riep juist “Plop”.’
‘Was dat de allereerste keer dat het gebeurde?’
‘Ja, dat was de allereerste keer, hier achter dit café, in de Arenbergschouwburg. Ik zat toen nog in de kleine zaal met honderd man.’
‘En wat zei jij toen?’
‘Die man keek mij aan en ik wist totaal niet meer wat ik moest zeggen. Ik viel vijf seconden stil en ben toen doorgegaan met mijn show.’
Je leert ervan dat mensen je in de weg staan, dat je om hen heen moet om een doel te behalen en dat je je niet moet laten tegenhouden.
‘Het lijkt me het verschrikkelijkste wat je kan overkomen als cabaretier.’
‘Ja, het is alsof je gehackt bent op het podium. Je verliest de aandacht en de bezwering van het publiek op dat moment. En je moet dat weer rechttrekken. Die allereerste keer lukte dat niet, waardoor het optreden begon weg te zakken. De tweede keer ging het al beter en nu vind ik het fantastisch als iemand het doet: dat geeft mij de kans om mijn punt te versterken.’
Het doorzettingsvermogen typeert hem. Het heeft hem gebracht waar hij op dit moment in zijn leven staat: hij is een succesvolle Vlaamse cabaretier die nu ook aan het doorbreken is in Nederland. Zijn hele leven bestaat uit leren accepteren, en dat gaat niet alleen over zijn fysieke beperkingen. Op de middelbare school werd hij – vanzelfsprekend zou ik haast zeggen – gepest. Hij noemt zichzelf een makkelijk slachtoffer, omdat hij nu eenmaal zijn rugzak zelf niet kon dragen en moeite had om op bepaalde plekken te komen. Ik ben ontzettend benieuwd hoe hij met het pesten is omgegaan en ben ervan overtuigd dat hij bij uitstek iemand is bij wie ik onderdelen van de beste therapie voor een pestverleden kan vinden.
We hebben op een zaterdagochtend afgesproken in Barnini, een gezellig klein café aan de Antwerpse Vogelenmarkt. Kennelijk komt William hier vaker, want het personeel begroet hem hartelijk. Als ik hem vertel dat er twee cafés Barnini zijn en ik vanaf ons afgesproken tijdstip tussen de twee aan het pendelen was, verontschuldigt hij zich en geeft als reden een laat optreden van gisteravond. Zijn excuses zijn overbodig; ik ben allang blij dat hij er is.
Het pesten bij William hield op omdat hij van middelbare school wisselde _ nota bene niet omdat hij gepest werd, maar omdat de school hem door verandering van lokalen niet langer les kon geven. William werd als het ware uit zijn middelbare school gezet, maar belandde gelukkig op een middelbare school waar beleefdheid hoog in het vaandel stond.
‘Het waren allebei katholieke scholen, maar het was een hemelsbreed verschil. De tweede middelbare school was veel positiever ingesteld.’
Ik vraag hem wat hij geestelijk heeft meegekregen van het pesten.
‘Je leert ervan dat mensen je in de weg staan, dat je om hen heen moet om een doel te behalen en dat je je niet moet laten tegenhouden. Ik voelde me op de middelbare school lichamelijk en geestelijk niet anders dan op de basisschool en toch werd ik er gepest. Het maakte me ervan bewust dat het ieder voor zich is en dat je in het leven een behoorlijk adaptief vermogen moet hebben, omdat situaties ineens kunnen veranderen. Ik ontwikkelde een soort positief egoïsme.’
Wat mij betreft is het bewonderenswaardig hoe hij met het pesten is omgegaan. Tot nu toe lijkt het erop dat zijn handicaps hem geholpen hebben het pesten te accepteren. De meeste anderen die ik geïnterviewd heb, begonnen blanco aan hun pestperiode en hadden nog geen geestelijke en lichamelijke hindernissen hoeven nemen. Je zou bijna kunnen zeggen dat hij een voorsprong had op die anderen. William geeft een hoop krediet aan de opvoeding door zijn ouders, maar het ligt volgens mij ook sterk aan zijn karakter. En dat valt niet aan te leren. Het accepteren wel. Dat is een groot goed dat bij mij pas begonnen is toen ik in mijn studententijd aan mensen om me heen begon te vertellen dat ik gepest was en positieve reacties terugkreeg. Sommigen waren ook gepest en deelden hun ervaringen met me. Anderen vroegen of ze me konden helpen. Door hun reacties kon ik het pesten accepteren en tegelijkertijd verdween het slachtoffer in me.
Het is alsof het lot deze ochtend met William speelt, want net als hij het over accepteren heeft, slaat hij met zijn linkerhand zijn eigen glas ijsthee om. Het is nog halfvol. De inhoud valt over de tafel en stroomt over de rand op zijn broek. Ik sta op, pak snel enkele servetjes van de bar en probeer de schade te beperken. Ik had waarschijnlijk gevloekt. William niet.
Ik had zijn reactie kunnen raden: ‘Och ja.’
Zie dat uw ego fucking groot is. Dat is bij mij groter dan ikzelf.
Alsof er niets gebeurd is, gaat hij verder met wat hij aan het vertellen was. ‘Door de situatie waarin ik zat als kind, door al die beperkingen, leerde ik dat alles went en dat ik altijd meer kan. Ik heb van jongs af dingen opnieuw moeten leren, lopen bijvoorbeeld, en dan leerde ik ook dat het uiteindelijk wel elke keer lukt. Ik werd er weerbaarder van. Tegelijkertijd moest ik accepteren dat ik nooit zou kunnen voetballen, maar dan zocht ik naar iets wat ik wel kon. Op precies dezelfde manier ging ik om met pesten.’
William vergelijkt de gevolgen van het pesten met een handicap: ook die moet je leren accepteren om vervolgens te kunnen bepalen wat er nog wel mogelijk is en dat uit te breiden. Dat is precies wat hij aan anderen wil meegeven. Als ik hem vraag om zijn laatste tip, geeft hij er meer dan één.
‘Zie dat uw ego fucking groot is. Dat is bij mij groter dan ikzelf.’
We lachen beiden om zijn zelfspot.
‘Ik bedoel ermee dat het belangrijk is om te weten wat je kunt, maar nog belangrijker is wat je niet kunt. Zorg voor je eigen podium.’
Hij legt uit dat het geen zin heeft om je in te denken hoe het is om iemand anders te zijn. ‘Dat kun je zien als ijsblokjes naar de zon gooien: je bereikt er niets mee. Belangrijker is het om te weten dat het pesten iets subjectiefs is. Als iemand vindt dat je een lelijke bril ophebt, is dat iets subjectiefs. Niet iedereen vindt dat. Als het een lelijke bril was geweest, dan was hij nooit gemaakt.’
Verbaal is William zeker niet gehandicapt. Integendeel. Bijna zonder adempauze vervolgt hij zijn rijtje tips, alsof hij een blik wijsheden heeft opengetrokken. Het pesten is voor hem ‘gewoon’ een extra beperking geweest, die hij zag als uitdaging. Ik ben nieuwsgierig wat voor een uitdagingen hij nu nog heeft.
‘Ik wil zoveel mogelijk aan mensen met een beperking laten zien dat het je niet tegenhoudt en dat het ook een voordeel kan zijn. Ik wil de allergrootste worden. Puur om te kunnen zeggen: zie je nou wel dat ik het kan.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier