Vrije Tribune

‘We moeten beseffen dat misprijzen fataal is voor elke vorm van samenleven’

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

‘Is de minachting voor de fietser niet symptomatisch voor andere zaken die fout lopen in de samenleving?’ vraagt Thomas Feijen zich af.

Het fileleed in Antwerpen is het grootst, zo blijkt uit de nieuwste cijfers. Een beleid dat meer op de fiets is gericht, zou kunnen helpen. Maar voor de fiets bestaat er in de stad nog steeds minachting, zoals de gebrekkige fietsinfrastructuur en veiligheid die fietsers er dagelijks ervaren. Is deze minachting ook niet symptomatisch voor de andere dingen die fout lopen in de samenleving?

Fietsveiligheid staat nog niet overal even hoog op de agenda van onze Belgische grootsteden. In Antwerpen of Brussel komt de tweewieler nog vaak op de tweede, en soms derde of vierde plaats. ‘Trek uw plan’,”klinkt het wanneer een deftige verkeersinfrastructuur ontbreekt. Dus rijden kinderen, scholieren en volwassenen maar tussen het autoverkeer en zware vrachtwagens.

We moeten beseffen dat misprijzen fataal is voor elke vorm van samenleven.

‘Trek uw plan’, lijkt typisch voor de minachting die beleidskeuzes soms lijkt te bepalen. Minachten, neerkijken op, of het gebrek aan waardering zijn nochtans rampzalig voor het vertrouwen in een samenleving. ‘Trek uw plan’, dat geldt ook voor de ellenlange wachtlijsten voor mensen met een beperking, de opvang in de psychiatrie of wanneer je trein plots wordt afgeschaft. Minachting is het blijvend gebrek aan fietspaden, de zwarte kruispunten die niet verdwijnen of de geringe inspanningen tegen luchtvervuiling.

In zijn laatste boek Gewone deugden. Samenhang in een verdeelde wereld zoekt de Canadese schrijver Michael Ignatieff welke morele deugden mensen over de hele wereld delen. Het gaat om zaken als tolerantie, vertrouwen en veerkracht. Hij reist naar acht landen en spreekt onder meer mensen uit Zuid-Afrikaanse sloppenwijken, Japanse boeren en monniken in Myanmar.

In 2013 bezocht hij Brazilië waar net grote betogingen tegen corruptie liepen. Brazilië kent een lange geschiedenis van corrupt bestuur, maar de directe aanleiding van het protest was de prijsverhoging in het openbaar vervoer. Terwijl het land miljarden uitgaf voor de Olympische Spelen het jaar erna, zag Ignatieff dat een banale prijsverhoging de druppel was die de emmer liet overlopen. Het gevoel van minachting van de politieke elite tegen het volk was doorslaggevend geweest.

De indruk voor het misprijzen van fietsers bestaat bijvoorbeeld in Antwerpen al langer. Zo waren twee dodelijke ongevallen én heel wat kritiek nodig voor het versneld invoeren van conflictvrije kruispunten. Bovendien zijn de verkeerscampagnes van de lokale politie sinds 2015 vooral gericht op het foutief gedrag van zwakke weggebruikers. Sensibilisering van automobilisten voor de wettelijk minimumafstand van één meter bij het inhalen van een fietser, lijkt bijvoorbeeld van mindere prioriteit.

Toch is er voor minachting weinig plaats in een samenleving.

Ignatieff wijst op het belang van een gedeelde toekomst. Het idee van een gedeelde toekomst is zelfs helend voor landen met een traumatisch oorlogsverleden. Tijdens zijn reis in Bosnië liet iemand vallen dat ‘verzoening over wat er in het verleden is gebeurd, pas mogelijk is als mensen het gevoel hebben dat ze een gemeenschappelijke toekomst hebben’.

Wanneer we inzien dat onze toekomst allemaal dezelfde is, zouden we heel andere keuzes maken. Het verandert ons perspectief en dwingt ons te kijken op lange termijn. We ademen allemaal dezelfde vuile lucht in. Die proper krijgen, is voor iedereen goed. De straten waarin we lopen, zijn voor iedereen gelijk. Die veilig krijgen, is voor iedereen goed. Iedereen wordt ooit eens oud en zal een pensioen en zorg nodig hebben. Die zorg garanderen, is voor iedereen goed.

Behalve enkele klimaatsceptici zijn we het eens dat we ons anders gaan moeten verplaatsen, op een duurzame manier met andere vormen van mobiliteit. Alle Europese steden hebben daarom de afgelopen jaren de beweging gemaakt naar meer fietsers en minder auto’s. Behalve Antwerpen. Daar lijkt de auto zijn plaats niet te verliezen. De fietser krijgt daardoor niet de plaats die hij nodig heeft om bij te dragen aan die gedeelde toekomst. Dat is de fietser niet waarderen.

Het gevoel van minachting bekruipt ons vandaag regelmatig in de wereld. Nationalistische, Brexitiaanse gevoelens kijken neer op alles wat niet overeenkomt met die nationale identiteit. Daar tegenover staat de Europese politieke elite die lang heeft neergekeken op de gewone verontruste Europese burger. Hierdoor verloren veel mensen hun geloof in het belangrijke Europese project. Of er is minachting van de ene bevolkingsgroep voor de andere, wat de samenhang in een stad bedreigt.

We moeten beseffen dat misprijzen fataal is voor elke vorm van samenleven. Het schaadt het vertrouwen, staat eerlijke keuzes in de weg en verdeelt onze gedeelde toekomst. Het is dan ook aan de overheid en politiek om het voorbeeld te geven en niets of niemand te misprijzen. Minachting is ook niet ongevaarlijk. In zijn extreemste vorm mondt het uit in geweld. Het bloedige conflict dat zich nu opnieuw in Gaza afspeelt, is de prijs van uiterste minachting tegenover elkaar.

Het omgekeerde van minachten, is bewonderen. Bewonder daarom als stad (ja, Antwerpen) een keer meer de fietser, de voetganger of de tramreiziger die het fileleed tenminste verkleinen. Geef de zwakke weggebruiker de plaats die ze verdienen. Bewonder als overheid de burger die het land draaiende houdt. Bewonder elkaar eens meer, net omdat we allemaal verschillend zijn.

Admirer c’est égaler‘, volgens de Franse filosoof Alain. Bewonderen is elkaar evenaren, en is iets helemaal anders dan “trek uw plan.”

Thomas Feijen is fietser en Antwerpenaar.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content