‘We hebben op 22 maart heel wat verloren, maar niet onze vrijheid’

In plaats van een dagboekfragment te delen over ‘Terug naar Eigen Land’, schreef schrijver en choreograaf Ish Ait Hamou een brief over de aanslagen. ’22 maart ligt achter ons, maar wanneer ik naar morgen kijk, zie ik nog altijd haar reflectie over de horizon schijnen. We hebben die dag heel wat verloren, maar niet onze vrijheid.’

Vandaag deel ik niets van mijn “Terug naar Eigen Land”-dagboek, of toch niet iets van wat ik destijds heb geschreven. Ik weet niet eens waarmee ik moet beginnen, dus laat ik mijn nood om onbeschrijfelijke gedachten te delen, op mijn toetsenbord landen .

We hebben veel verloren op 22 maart en hopelijk vinden we de kracht in ons om uit de puinhoop van onze emoties, iets te leren. Ik blijf mezelf vragen stellen. Wat is er gebeurd? Waarom? Wat en wie zijn hier verantwoordelijk voor? Hoe zijn we tot hier geraakt? Hebben we iets fouts gedaan? Ja? Neen? Waarom? Zeggen dat ze (de moordenaars) gek zijn (wat niet gelogen is), is voor mij niet genoeg meer. Vandaag zijn het gekken, wie zal het morgen zijn?

Ik herinner me een gesprek tijdens onze reis (Terug naar Eigen Land, nvdr.). Jean-Marie Dedecker legde aan een Syriër uit dat wij, tijdens de Tweede Wereldoorlog, vochten tegen de vijand. Dat mannen niet wegliepen. We kregen een markant antwoord. ‘Wie is de vijand? We willen wel vechten, maar tegen wie? Europa bombardeert ons. Assad bombardeert ons. Amerika en de Russen bombarderen ons. IS bombardeert ons. We willen wel vechten, maar tegen wie?’ De woorden van deze jongeman herhalen zich, als een liedje dat ik maar niet kan vergeten…

Voel je nu de onmacht? Voel je nu de angst? Voel je nu je ontevredenheid tegenover de vijand? Stel je voor dat iedereen je bombardeert. Kan je begrijpen dat je onmacht, je enige macht wordt in een reis op een rubber bootje over zee, over verschillende grenzen, op zoek naar Europa, waar regeringen elkaar momenteel wel sparen.

Wat is er nu allemaal gebeurd? Een antwoord vinden lijkt in eerste instantie gemakkelijk, misschien is de enige moeilijkheid de eerlijkheid die nodig zal zijn. Voor het eerst is het nodig dat we zonder schild een strijd aangaan. Een strijd tegen debatten, een strijd voor open gesprekken. Dat klinkt tegen-strijdig, maar dat is het niet. De tijd van ontkennen is voorbij, de tijd van toegeven is aangebroken. Mensen sterven. Overal ter wereld. Gewone burgers, hardwerkende burgers, liefdevolle burgers. We sterven. Ik wil weten waarom, ik wil niet zomaar een waarom, ik wil een eerlijke waarom.

22 maart ligt achter ons, maar wanneer ik naar morgen kijk, zie ik nog altijd haar reflectie over de horizon schijnen. Een Fata Morgana. De emoties die mij achtervolgden tijdens mijn reis komen opnieuw opduiken. Weeral voel ik diezelfde woede en diezelfde teleurstelling waar ik zo goed mogelijk probeer mee om te gaan. De bomexplosies hebben niet alleen een stuk van ons land uiteen geblazen. Ze hebben ook stof doen opwaaien en daar zie ik het weer, onder het verlies, onder de emoties, al wat er misgaat met de dynamiek van onze wereld. Al hetgene dat wordt beslist voor een selectieve groep mensen en niet voor de hele mensheid .

We hebben heel wat verloren op 22 maart: vrienden, familie, collega’s, rust – maar niet onze vrijheid. Die werd niet weggeblazen. Die scheuren we zelf langzaam en onbewust van mekaar af. De vrijheid om anders te zijn. Vandaag aarzelt een autochtone Vlaming om naast een allochtone Vlaming te zitten in een metro. Vandaag aarzelt een moslim-Vlaming om haar hoofddoek te dragen. Berichten komen massaal in mijn inbox, steeds meer slechte ervaringen met de dag. Die dag. 22 maart 2016. Dit werd ons niet opgelegd, dit kiezen we zelf. Wat gaan we met onze keuzes doen?

Solidariteit, saamhorigheid, woorden die steeds worden herhaald, zo vaak dat de kracht ervan verloren geraakt. Woorden die waardeloos worden,. Woorden die voor veel mensen niets meer betekenen, terwijl ze alles betekenen. Vandaag wordt het tijd dat deze woorden werkwoorden worden.

De keuze om positief te zijn is uitputtend. Je wordt er soms moe van. Ik ook. Maar deze strijd verliezen is geen optie. Elke gemeenschap, elke generatie is geboren in uitdagende omstandigheden. Sommige al moeilijker dan de andere. Voor sommigen is hun uitdaging, is hun test armoede, voor andere is het honger. Sommigen moeten hun weg uit oorlogen vinden.

Dit is onze test. Dit is onze uitdaging. De strijd tegen verdeeldheid. Ik heb jaren geleden beslist dat ik geen slachtoffer meer wou zijn. Hoe hard ik ook werd aangepakt door het leven, door mensen en mijn omgeving. Nooit zou ik iemand mij laten beroven van mijn krachten. Mijn grootste kracht is de volgende: ik geef wat ik kan.

Ik antwoordde deze ochtend op een bericht van een jongedame die niet wist hoe om te gaan met de vieze blikken en vieze woorden. Het is niet altijd even gemakkelijk, maar kies voor een glimlach, je zal ervoor beloond worden. Je beloning krijg je van God, van karma, van de mens – naargelang waarin je gelooft.

Glimlach zo vaak en zo lang je kan naar degene die naar je fronst. Wie weet, leer je die persoon weer hoe je moet glimlachen.

Asalaam Aylekoum, een Arabische Vertaling van Vrede Zij met U/ Vrede Over U.

Ish