Kathleen Van Brempt (Vooruit)

‘Waarom we in Europa afscheid moeten nemen van verouderd stelsel van vennootschapsbelasting’

Kathleen Van Brempt (Vooruit) Europarlementslid voor Vooruit

‘De manier waarop in Europa winstbelasting wordt berekend, is niet opgewassen tegen agressieve planningspraktijken van multinationals’, schrijven Katheen Van Brempt en Paul Tang. ‘Nu Trump de wereldwijde belastingmoraal onder druk zet, heeft Europa de kans om een 21ste-eeuwse standaard voor de vennootschapsbelasting te zetten.’

Grote bedrijven kunnen in tijden van globalisering en digitalisering steeds beter verschillen in belastingregimes identificeren en uitbuiten. Nationale belastingsystemen slagen er niet meer in greep te krijgen op de winsten van grote bedrijven die als volleerde spelers van het balletje-balletje spel – het oplichtersspel waarbij een balletje razendsnel van de ene naar de andere beker verschuift – hun winsten vliegensvlug over de grenzen van de lidstaten verschuiven tot ze onzichtbaar zijn geworden. Om hun inkomsten te verzekeren, bieden landen tegelijkertijd tegen elkaar op met steeds lagere tarieven en fiscale cadeau’s. Dat zorgt voor een negatieve spiraal die een fiscale race to the bottom in gang heeft gezet. In Europa zijn formele tarieven voor winstbelasting daardoor zowat gehalveerd sinds het begin van de jaren ’80.

‘Waarom we in Europa afscheid moeten nemen van verouderd stelsel van vennootschapsbelasting’

Voor lidstaten blijven er op het einde van de rit nog twee groepen over waar ze hun inkomsten kunnen halen: de gewone werknemers en de kleine en middelgrote ondernemingen die zich geen fiscale spitstechnologie kunnen veroorloven. Zo zijn er tijdens de crisisjaren financiële offers gevraagd van mensen door bezuinigingen, loonmatiging en gestegen BTW-tarieven. Daarnaast blijkt dat kleine en middelgrote ondernemingen in Europa gemiddeld genomen 30 procent meer belasting betalen dan multinationals, waardoor er een ongelijk speelveld ontstaat.

Het goede nieuws is dat er voorstellen op tafel liggen om komaf te maken met deze oneerlijke belastingconcurrentie. Nieuwe Europese voorstellen introduceren een grondslag voor winstbelastingen van vennootschappen (de zogenaamde Common Consolidated Corporate Tax Base) door niet langer op zoek te gaan naar welke winsten een vennootschap heeft gemaakt in de verschillende landen van de Unie, maar de werkelijke economische activiteit van het betrokken bedrijf in de héle Unie te bepalen. Via een verdeelsleutel kunnen die belastingen dan over de lidstaten verdeeld worden.

Gelijk speelveld

Zo stappen we af van het achterhaalde stelsel waarin we de oorsprong van winsten in 27 lidstaten moeten achterhalen. Dat kan in deze tijd namelijk helemaal niet meer. De tijden dat gloeilampen in Eindhoven werden gemaakt en auto’s in Detroit, zijn voorbij. Techreuzen als Google, Facebook, Airbnb en Uber zijn vaak niet fysiek in lidstaten zoals Nederland of Ierland gevestigd, maar verdienen er wel hun geld. Hun winsten komen veelal voort uit immateriële zaken zoals intellectueel eigendom, onderzoek & ontwikkeling, het gebruik van merknamen of virtuele plaftforms. In tegenstelling tot fysieke productie, lenen deze zaken zich bij uitstek voor winstverschuiving. Het CCCTB-voorstel biedt een alternatief dat aansluit bij de moderne economie en het net sluit rond multinationals die nu niet hun correcte deel van de fiscale lasten dragen. Dat komt het gelijke speelveld en de algemene rechtvaardigheid van het belastingsysteem ten goede.

Als we dit verhaal vertellen aan collega’s van sommige partijen of aan economen, volgt er vaak een zucht. Natuurlijk, het huidige systeem is onhoudbaar. Maar belastingen zijn toch een zaak van de lidstaten? Dat klopt. Toch zie je dat de stemming keert.

Wirwar van nationale systemen

Er is een omslag gaande in Brussel, gevoed door schandalen zoals Luxleaks en de Panama Papers, die keer op keer duidelijk maken dat multinationals nauwelijks bijdragen aan de schatkist. Steeds meer belanghebbenden zien in dat verandering nodig is. Zo hebben veel bedrijven laten blijken dat de wirwar van nationale systemen niet meer werkt. Trump denkt dit op te lossen door de nationale economie op slot te gooien. In Nederland vertolkt de SP die lijn, terwijl CDA en VVD alle verandering tegenhouden. In Vlaanderen is het vooral de Vlaams-nationalistische en Euroskeptische N-VA dat zich weert als een duivel in een wijwatervat. Ze zien in een Europese vennootschapsbelasting opnieuw een complot om te komen tot méér Europa of schermen met soevereiniteit. Maar hoe soeverein is een lidstaat nog, als multinationals kunnen bepalen waar ze belastingen betalen? Een gemeenschappelijke Europese vennootschapsbelasting verhoogt net de soevereiniteit van lidstaten, want geeft hen opnieuw greep op multinationals.

Op dit moment liggen de voorstellen van de Commissie op de tafel in het Europees parlement en dinsdag worden ze besproken in het Belgische federale parlement. Een stevige progressieve meerderheid in het Europees parlement kan straks aan de lidstaten het signaal geven dat we afscheid moeten nemen van het hopeloos verouderde stelsel van vennootschapsbelasting. Alleen een paar doortrapte multinationals zullen er een traan om laten.

Paul Tang (PvdA) is rapporteur van de nieuwe EU-wetgeving over de gemeenschappelijke Europese grondslag voor de vennootschapsbelasting.

Kathleen Van Brempt (sp.a) is Europees parlementslid.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content