‘Waarom Europa een krachtig, eerlijk en humaan asielstelsel nodig heeft’

‘We zijn het er allemaal over eens dat enkel diegenen die het echt nodig hebben, bescherming moeten krijgen’, schrijft Europees Commissaris Dimitris Avramopoulos. ‘Maar dat betekent ook dat we orde op zaken moeten stellen in ons asielbeleid, dat we harder moeten optreden tegen degenen die misbruik maken en dat we de terugkeer van wie geen recht op verblijf in Europa heeft, doeltreffender moeten aanpakken.’

De afgelopen maanden en jaren heeft het thema solidariteit in de Europese Unie veel stof doen opwaaien. Soms leek Europa tot op het bot verdeeld over de toekomst van het Europese asielstelsel. Maar in wezen willen we allemaal een krachtig, evenwichtig, efficiënt en humaan asielbeleid, dat eerlijk en rechtvaardig is voor alle partijen: de EU en haar burgers, migranten en vluchtelingen, én de landen van herkomst en doorreis.

Dankzij onze gezamenlijke inspanningen is de situatie inmiddels stabielier. De buitengrenzen van Europa zijn beter beschermd. Het aantal migranten dat de EU op irreguliere wijze bereikt, is nog lager dan vóór 2014, toen er nog niet eens gesproken werd van een migratiecrisis. Duizenden mensen die bescherming nodig hebben, zijn herverdeeld en hervestigd in Europa en de opvangvoorzieningen voor migranten in derde landen zijn dankzij onze steun verbeterd. Natuurlijk moeten deze gezamenlijke inspanningen in het kader van ons brede migratiebeleid over de hele linie worden voortgezet en zelfs opgevoerd. We moeten dan ook blijven streven naar een beter beheer van de buitengrenzen bijvoorbeeld.

Het is duidelijk dat zolang het instabiel is in onze nabije buurt, er mensen bescherming en een veilig onderkomen nodig zullen hebben. Het is de morele en juridische plicht van de EU om juist hen op te vangen die het zo hard nodig hebben. Maar het huidige Europese asielbeleid, inclusief de Dublinverordening, is daarvoor niet meer geschikt.

We zijn het er allemaal over eens dat enkel diegenen die het echt nodig hebben, bescherming moeten krijgen. Maar dat betekent ook dat we orde op zaken moeten stellen in ons asielbeleid, dat we harder moeten optreden tegen degenen die misbruik maken en dat we de terugkeer van wie geen recht op verblijf in Europa heeft, doeltreffender moeten aanpakken. En we moeten de verantwoordelijkheid tussen de lidstaten beter verdelen. Precies daarom stellen we een hervorming van het Europese asielbeleid voor.

Nieuw Dublinsysteem

Asielzoekers zouden niet zelf mogen kunnen kiezen naar welk land zij gaan, want net dat heeft de werking van onze asielstelsels en het vrije verkeer in het Schengengebied ondermijnd. Juist daarin zal het nieuwe Dublinsysteem dat wij hebben voorgesteld, verandering brengen. Het gaat om een duurzame en eerlijke regeling om te bepalen welk land verantwoordelijk is voor de behandeling van iemands asielaanvraag. Zo wordt gewaarborgd dat de verantwoordelijkheid in crisistijden niet slechts door één of een handvol landen wordt gedragen.

We kunnen secundaire stromen, asieltoerisme en misbruik alleen voorkomen als het gras niet groener is bij de buren en als het omzeilen van de regels ook daadwerkelijk consequenties heeft. Dit betekent dat de asielprocedures, rechten, plichten en voorzieningen in alle lidstaten dezelfde moeten zijn: zo zou een Syriër evenveel kans moeten hebben om als vluchteling te worden erkend in Portugal als in Litouwen of in Zweden.

De norm zou moeten worden dat alleen in de lidstaat die verantwoordelijk is voor de behandeling van de asielaanvraag, volledige bijstand en steun worden verleend. Die bijstand en bescherming zouden ook niet langer moeten worden verleend dan nodig. Onze procedures moeten sneller en efficiënter worden: een aanvraag zou binnen zes maanden moeten worden behandeld bijvoorbeeld.

De komende maanden wil ik er dan ook voor zorgen dat er belangrijke vooruitgang wordt geboekt bij de hervorming van het Europees asielstelsel. Daartoe zal ik nauw samenwerken met de lidstaten en het Europees Parlement.

Ik weet dat een deel van onze burgers zich zorgen maakt, of zelfs bang is, omdat duizenden mensen de EU de laatste jaren op irreguliere wijze zijn binnengekomen. Maar tegelijkertijd zie ik dat Europeanen op nationaal, regionaal en lokaal niveau vaak op grote schaal verwelkomend en vrijgevig zijn gebleken. Laten we nooit uit het oog verliezen dat het om mensen gaat. Veel van hen zijn kwetsbaar en zijn een uiterst gevaarlijke situatie in hun eigen land ontvlucht. Vluchtelingen zijn geen vijanden. Zij vormen geen bedreiging.

Iedereen wil een oplossing, maar die komt er alleen als iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt. Er is geen ontkomen aan: als we ons asielbeleid echt willen verbeteren, kan er op het gebied van solidariteit niet worden gemarchandeerd of afgedongen.

Als Europese familie staan we alleen samen sterk. Daarom moeten we elkaar vertrouwen. We willen ons gemeenschappelijk Europees asielbeleid niet hervormen uit liefdadigheid of goede bedoelingen. Dit gaat over het waarborgen van onze gemeenschappelijke belangen.