‘Voor ons pensioen willen we centen en geen punten’

Het pensioenbeleid van deze regering is een duidelijke ideologische keuze, schrijft Nouchka Roelants, vormingsmedewerkster bij LBC-NVK en juriste pensioenrecht. ‘Buitenlandse voorbeelden tonen aan dat er wel degelijk alternatieven zijn’.

Jongeren denken wel na over hun pensioen en zijn bezorgd om de toekomst ervan. Onze eerste zorg is natuurlijk het vinden en behouden van een goede job, wat vandaag geen evidentie is. Niettemin is de oude dag van iedereen ook iets wat jongeren aanbelangt.

Generatieconflict?

Wij, jongeren, worden in het pensioendebat vaak tegenover (bijna) gepensioneerden geplaatst. Dat vertaalt zich in simplismen als ‘het pensioendebat boeit jongeren niet, het zijn individualisten’ of ‘babyboomers gaan op onze kosten op brugpensioen, jongeren zullen de rekening betalen’.

Sta me toe deze tweedeling onjuist te noemen. Ons pensioen gaat over een ideologische keuze die we als samenleving moeten maken, jong én oud. De huidige regering trekt de liberale kaart: een wettelijk pensioen dient om armoede te voorkomen en voor een hogere levensstandaard zal je zelf moeten sparen.

Er is ook een sociale visie: een wettelijk pensioen zal het weggevallen inkomen zo veel mogelijk proberen te vervangen. Een oude dag vrij van zorgen heb je immers verdiend door jarenlang te werken en bij te dragen aan onze samenleving. De plicht om het wettelijk pensioen te organiseren ligt bij de overheid en wij betalen hiervoor via onze sociale zekerheidsbijdragen.

België is een slechte leerling

In België zijn de wettelijke pensioenen laag. Een mannelijke gepensioneerde ontvangt gemiddeld 1.250 euro per maand. Vrouwen moeten het met een stuk minder stellen. De mannen en vrouwen van onze buurlanden ontvangen honderden euro’s meer pensioen, omwille van een betere pensioenformule. Dit betekent dat ze aan een hoger percentage vervangen ofwel minder loopbaanjaren moeten werken om een volledig pensioen te ontvangen dan in België. Zowat 15,5% van de Belgische ouderen lopen het risico onder de armoedegrens te leven, die ligt op 1.115 euro per maand. Voor één van de meest welvarende landen in de wereld is dit een ronduit slecht rapport.

Pensioenen onbetaalbaar?

Steeds opnieuw krijgen we te horen dat de kosten van de vergrijzing verschrikkelijk hoog en onbetaalbaar zijn. De vergrijzingscommissie rekende uit dat België momenteel 10,5% van het bruto binnenlands product (BBP) aan pensioenen geeft. Frankrijk en Oostenrijk spenderen nu 15% van hun BBP aan pensioenen. In die landen zijn de pensioenenuitkeringen dan ook hoger.

Babyboomers gaan tussen 2010 en 2030 met pensioen waardoor de kosten oplopen, maar dit is planbaar en niet onoverkomelijk. Zelfs zonder antisociale regeringsmaatregelen zoals het verhogen van de pensioenleeftijd (waardoor onder andere de jeugdwerkloosheid stijgt), het schrappen van de pensioenbonus en periodes van niet-activiteit zoals werkloosheid of tijdskrediet niet meer volledig gelijk te stellen, zou volgens de voorspellingen van de Vergrijzingscommissie de totale uitgave aan pensioenen in 2060 nooit tot 15% van het BBP klimmen. Dus zelfs dan geven we niet zo veel budget uit aan onze pensioenen dan Frankrijk en Oostenrijk nu al doen.

De regering Michel probeert met deze maatregelen de pensioenkost zo dicht mogelijk bij het huidige aandeel van het BBP te houden. Dat maakt dat we langer zullen werken voor minder pensioen, want de koek blijft even groot. Er zullen meer mensen op pensioen zijn, maar de uitgaven stijgen amper. Dit gebeurt niet omdat het onvermijdelijk is, maar omdat beleidsmakers hiervoor kiezen.

Als we naar onze buurlanden en hun pensioenbeleid kijken, dan zien we dat het anders kan. Je kan ook extra inkomsten halen uit efficiënte fraudebestrijding, rechtvaardige fiscaliteit en het schrappen van fiscale voordelen voor het individuele pensioensparen. Onze pensioenen zijn niet alleen betaalbaar, ze kunnen ook hoger zijn. Alleen is er politieke wil nodig om dit te realiseren.

Punten sparen zonder zekerheid

De regering moet de meest ingrijpende maatregel in het pensioenbeleid nog doorvoeren. Het pensioen met punten. Een systeem dat zowat alle zekerheid van onder onze voeten schopt, en dat geldt voor zowel jong als oud. De link tussen het persoonlijk loon en de opbouw van het pensioen zal niet meer bestaan. Ons pensioen wordt afhankelijk van parameters die ten allen tijde wijzigbaar zijn. We moeten punten sparen en dan op het einde van de rit hopen dat het meevalt met de overheidsfinanciën, het gemiddelde loon en de levensverwachting. Dit is wel heel veel gevraagd. Wij willen zekerheid. We willen centen en geen punten. Wij willen de pensioenleeftijd naar beneden om jongeren een kans te geven op de arbeidsmarkt.

Nouchka Roelants is vormingsmedewerkster bij LBC-NVK en juriste pensioenrecht.