‘Voor CD&V had Marc Leemans misschien beter gezwegen’

De rijkentaks kan onmogelijk nog in het vriesvak van de lange termijn gestoken worden, zegt politiek journalist van VTM Jan De Meulemeester. ‘De discussie zal openlijk en op korte termijn moeten plaatsvinden.’

‘In de Amerikaanse horrorklassieker ‘I Know What You did Last Summer’ rijdt een viertal tieners per ongeluk een man omver. Ze hopen dat niemand het dodelijk ongeval opgemerkt heeft, en ze dumpen het lijk in de zee. Maar kort nadien bestookt een stalker hen met geheimzinnige briefjes, om hen te herinneren aan die ene, kapitale fout tijdens die warme zomernacht. De kwestie blijft de hoofdpersonages hardnekkig achtervolgen en het blijkt onmogelijk om het normale leven te hervatten.

Op dezelfde manier blijft de rijkentaks de jonge Zweedse coalitie plagen en achtervolgen. Ze werd gedumpt tijdens een lange onderhandelingsnacht maar volgens de CD&V overleefde ze als ondubbelzinnig principe in het regeerakkoord. Daardoor blijft de kwestie terugkeren, in weerwil van de premier die het debat intern wil houden en een coherente ploeg in de markt moet zetten: elke dag is er wel een CD&V’er van enige rang en stand, die de eis opnieuw op tafel legt. De oppositie recupereert dat, en de actualiteit geeft hen rugwind met verhalen over LuxLeaks en de miljardenwinst van Mark Coucke.

Het debat werd ondertussen al vaker heropend dan gesloten. Het plaatst de betrokken ministers in een communicatieve catch 22: wie er iets over zegt, zoals Kris Peeters, maakt gegarandeerd nieuws. Maar wie zegt dat erover moet gezwegen worden, zoals Johan Van Overtveldt, die maakt daar ook nieuws mee. De grote, mediagenieke syndicale acties accelereren ondertussen de publieke emoties, en heel het verhaal van Michel 1 dreigt zich daardoor momenteel te enten op die ene vraag: zullen ook de vermogens inleveren? Dat is een reductie tot één vraag, van het centrumrechts project, dat niet zo lang geleden nochtans zo enthousiast kon aanvangen zonder de PS.

Vreest de Grieken

De rijkentaks kan sinds gisteren onmogelijk nog in het vriesvak van de lange termijn gestoken worden: de discussie zal openlijk en op korte termijn moeten plaatsvinden. Het is immers een voorwaarde geworden voor sociale vrede, bij monde van ACV-voorzitter Marc Leemans.

Dit is niet per se een comfortabele game changer voor de CD&V. De partij ambieert met haar discours over de rijkentaks de stem van de gemiddelde Vlaming te vertolken. Maar plots is de vraag om de tax shift, de vraag geworden van een vakbond. CD&V loopt in de perceptie het risico dat ze een kant kiest; dat ze de werkgevers- en werknemersorganisaties niet meer gelijkwaardig vertegenwoordigt. Het watermerk van de partij is in deze politieke constellatie het sociaal overleg geworden, belichaamd door Kris ‘sociaal gelaat’ Peeters. Waar staat hij nu, voorheen verheven boven de gesprekspartners, met zijn vraag om een tax shift, die intussen een onderhandelingseis van een vakbond geworden is?

Zoals Vergilius: ’timeo Danaos et dona ferentes; ik ben bang voor Grieken, ook als zij geschenken aanbieden.’ Voor de CD&V had Marc Leemans misschien beter gezwegen. De gezamenlijke doelstelling rond de tax shift was bij voorkeur voorbehouden gebleven voor het informele contact, het intieme netwerk rondom Kris Peeters. Op die manier zou de buit misschien makkelijker zijn binnengehaald.

Nu is de situatie ontstaan dat naast het ABVV, dat misschien wel nooit aan tafel zou zijn gegaan, ook het ACV amper nog marge heeft om te komen negotiëren. Want krijgt het ACV nog een mandaat van haar militanten om besprekingen met de regering aan te vatten, zonder dat er al een definitief kader voor een vermogenswinstbelasting op tafel ligt? Indien niet, brengt dit de CD&V in een lastig parket.

Donkerblauw

Iemand Gwendolyn Rutten nog gehoord? Bij de Open VLD valt de stilte op. De reden daarvoor lijkt evident: er iets over zeggen, is telkens verliezen. Spreekt Gwendolyn Rutten zich nadrukkelijk uit tegen de rijkentaks, dan loopt ze het risico het deel van de middenklasse dat vraagt om een ander evenwicht in dit regeerakkoord, tegen de haren in te strijken. Schaart ze zich wel achter een nieuwe vorm van vermogenswinstbelasting, dan schoffeert ze het meest welgestelde onderdeel van haar achterban. En ook: Open VLD verdedigt in deze regering de grote bedrijven.

Patstelling

De N-VA moet ondertussen op twee benen dansen. In de setting van deze centrumrechtse coalitie ligt de partij in het midden van het bed, tussen de linkse CD&V en de rechtse Open VLD. De N-VA wil zich niet opwerpen als de behoeder van het grote kapitaal; wel die van de middenklasse. Een categorie die naar aannemen niet geraakt zou worden door een taks op grote vermogens. Maar de N-VA is in haar electorale groei ook aangedikt met een aantal rechts-liberale mandatarissen. Hoe zal pakweg een Annick De Ridder bij haar achterban een rijkentaks legitimeren? Plaats daar tegenover een sociaal-economisch gemodereerde Peter De Roover, die op zijn eigen website een pleidooi houdt voor die bewuste belasting, als ze maar ten goede komt aan de verlaging van de lasten op arbeid.

Johan Van Overtveldt, met zijn bevoegdheid als minister van Financiën, die de belasting zou moeten uitvoeren, loopt ondertussen in de perceptie een risico: de sociale pacificatie onmogelijk maken, door zich niet te laten inschakelen in de gewenste timing van het ACV. Maar ook hier is een catch 22, want omgekeerd: een vakbondsleider die het tempo dicteert van de N-VA, op zo’n belangrijk thema als nieuwe belastingen, wie had dat ooit durven denken?

(Noot, en slechts voor de volledigheid: in de Hollywood-thriller gaan enkele hoofdpersonages schielijk ten onder. Wanneer het gevaar lijkt overwonnen en de rust wederkeert, vangt meteen een tweede sequel aan, en die begint met de woorden… ‘I still do know what you did last summer.’)