‘Vlaamse leerlingen hebben te veel vakken’

Nog altijd slagen veel middelbare scholieren er niet in om een diploma te behalen. Wel lukt het steeds meer van hen later bij de Examencommissie. ‘In het gewone onderwijs pakt men alleen de symptomen aan. Niet het echte probleem: het grote gebrek aan motivatie bij veel pubers.’

In Vlaanderen komt een op de tien leerlingen zonder diploma van de middelbare school. Soms komt dat doordat een tiener lang ziek is geweest, de echtscheiding van zijn ouders heeft moeten doorstaan of met andere persoonlijke problemen kampt. Daarnaast heb je ook tieners die gewoon willen werken. Maar de grote meerderheid is de school gewoon zat. Een vierde van de kandidaten die zich bij de Examencommissie hebben ingeschreven, is met school gestopt omdat ze naar eigen zeggen schoolmoe waren. Voor een vijfde was de maat vol toen ze (weer) niet naar een volgend jaar mochten overgaan.

Het vreemde is dat jongeren die in de middelbare school keer op keer met rode cijfers naar huis kwamen het bij de Examencommissie vaak wél goed doen. Voor bijna 65 procent van de examens die daar worden afgelegd, is de kandidaat geslaagd. ‘De Examencommissie motiveert jonge mensen meer dan het gewone onderwijssysteem’, zegt Koen Ringoot, directeur van De Leerwijzer, een privéschool die vooral leerplichtige jongeren voorbereidt op de Examencommissie. ‘De overheid wil spijbelen, zittenblijven en het watervalsysteem aanpakken, maar dat zijn louter symptomen. Het échte probleem is een gebrek aan motivatie. We weten allemaal dat het eigen is aan pubers dat ze het niet kunnen opbrengen om iets te doen wat ze niet graag doen zonder dat daar een onmiddellijke beloning tegenover staat. Op basis van dat tijdelijke tekort aan zin worden jonge mensen veroordeeld tot een lagere studierichting of zittenblijven. Maar bij de Examencommissie kunnen ze helemaal opnieuw beginnen zonder dat ze worden aangesproken op de mislukkingen uit het verleden. Bovendien hebben ze de touwtjes meer zelf in handen: zij bepalen welke examens ze wanneer afleggen. De meesten beginnen wijselijk met de vakken waar ze goed in zijn, waardoor ze meteen goed scoren. Gaandeweg komt hun zelfvertrouwen dan vanzelf terug.’

Het buisvak

In het gewone onderwijs kan één buisvak – in veel gevallen wiskunde – volstaan om de pedalen te verliezen. De leerling in kwestie stopt dan zo veel energie in dat ene vak dat hij amper nog tijd overhoudt voor de rest. Binnen de kortste keren nemen zijn punten een duik, verliest hij zijn zelfvertrouwen en gaat hij met lood in de schoenen naar school. Daarom gaan er stemmen op om het aantal vakken gaandeweg te beperken. ‘Vandaag moet elke Vlaamse leerling tot in het zesde middelbaar meer dan tien vakken volgen. Of hij nu Latijn-Grieks of nijverheidstechnieken doet’, zegt Koen. ‘Altijd zitten daar vakken tussen die hij niet boeiend vindt of waar hij niet goed in is. Heel demotiverend. Natuurlijk is het belangrijk dat jongeren een algemene basisvorming krijgen. Maar naarmate ze ouder worden en beter weten welke richting ze uit willen, zouden ze hun pakket meer zelf moeten kunnen samenstellen. Wat voor zin heeft het dat iemand uit de richting Latijn jarenlang met chemie blijft worstelen? En waarom zou een leerlinge die veel uren wiskunde wil volgen dat niet mogen combineren met vakken uit een technische richting?’