Het klonk zo mooi: Vlaanderen zou met het Vlaams Toekomstfonds een spaarpot aanleggen om conjuncturele schokken op te vangen en een langetermijnbeleid te voeren. Maar dat is nu dood en begraven.
Bijna vijf jaar geleden, op vrijdag 22 september 2006, kreeg toenmalig Vlaamse minister van Financiën en Begroting Dirk Van Mechelen (Open VLD) dankzij de financieringswet plots 187 miljoen waarop hij niet gerekend had. De Vlaamse regering besliste om die 187 miljoen euro aan extra inkomsten niet meteen uit te geven. Ze wou het geld gebruiken als startkapitaal voor een spaarpotje, het Vlaams Toekomstfonds, dat later nog van pas kon komen.
Er werd ook nog beslist om het geld dat de Vlaamse overheid meer zou ontvangen omdat de economie meer dan 2 procent zou groeien in dat Fonds zou stoppen. Zo kwam er in 2007 nog eens 173 miljoen euro bij. In totaal zat eind 2007 dus 360 miljoen in het Toekomstfonds. Bij tegenvallende conjunctuur zou de Vlaamse regering dankzij Toekomstfonds toch de begrotingsdoelstellingen van de meerjarenbegroting aanhouden zonder onmiddellijk op de uitgaven te hoeven beknibbelen.
Er werd in het Vlaams parlement druk gesproken over hoe het geld van het Toekomstfonds ondertussen zou belegd worden en er was snel een consensus om dat op een voorzichtige, duurzame en defensie manier te doen. Het tegenovergestelde gebeurde echter. Op 18 september 2008 – drie dagen nadat het faillissement van Lehman Brothers de financiële marken op haar grondvesten deed daveren – werd 358 miljoen in een Luxemburgse SICAV geïnvesteerd. Een merkwaardig timing en een al even merkwaardige investering. Maar de drastische koerswijziging kwam toen Vlaanderen 500 miljoen moest bijdragen aan de redding van Dexia. Daarvoor werden SICAV’s op 1 oktober 2008 door het Toekomstfonds overdragen aan de Vlaamse overheid, en in ruil daarvoor kreeg het Fonds 358,348 miljoen euro. Bijna alles van dat bedrag werd vervolgens in Dexia geïnvesteerd. De Vlaamse overheid stortte daarbovenop nog eens rechtstreeks zo’n 153 miljoen aan Dexia. Zo kwam de Vlaamse regering aan de 500 miljoen euro voor de redding van Dexia.
In ruil voor de inbreng van 500 miljoen in Dexia, kreeg de Vlaamse overheid aandelen tegen tegen 9,9 euro het stuk. Vandaag zijn die nog iets meer dan 2 euro per stuk waard. Bovendien werd er geen nieuw geld in het Toekomstfonds gestort. Volgens het Rekenhof zou Vlaanderen over de periode 2009-2014 zo’n 1,2 miljard extra inkomsten krijgen dankzij een betere conjunctuur, maar in het opgestelde traject voor de meerjarenbegroting wordt dat geld niet meer doorgestort aan het Toekomstfonds. Het Rekenhof merkte daarbij droog op dat het Toekomstfonds dan ‘zijn opdracht onder constant beleid niet zal kunnen waarmaken’. Het Vlaamse Toekomstfonds is daarmee begraven. En meteen ook het spaarpotje om in Vlaanderen aan een langetermijnbeleid te doen.
Ewald Pironet
Lees het volledige artikel in de Knack van deze week.
