Ludo Bekkers

‘Van esthetiek tot het verborgen gezicht van Monsanto’

Ludo Bekkers Kunst- en fotografierecensent

In het Antwerpse FoMu brengt Mathieu Asselin de kwalijke gevolgen van de productie van onkruidverdelgers door Monsanto in beeld. ‘Of hoe een multinational met lange armen een deel van de wereld letterlijk kan vergiftigen.’

Het lenteprogramma van het Antwerpse FoMu is buitengewoon boeiend. De drie exposities die er nu te zien zijn verschillen van aard maar zijn allemaal even interessant.

Er is eerst en vooral de langverwachte retrospectieve uit het oeuvre van de Antwerpse Magnumfotograaf Harry Gruyaert (Antwerpen, 1941). Gruyaert is al geruime tijd lid van het prestigieuze fotocollectief Magnum, nog opgericht door Henri Cartier-Bresson. Het verenigde aanvankelijk vooral documentairefotografen zodat zij die een meer artistieke weg opgingen niet in aanmerking kwamen. Zo heeft het lange tijd gevergd vooraleer Gruyaert lid kon worden. Maar Magnum heeft het zich later niet beklaagd. Hij behoort nu tot de top.

Washington DC, USA
Washington DC, USA© Harry Gruyaert

De weg die hij aflegde is heel voorbeeldig in de tentoonstelling na te gaan. Aanvankelijk werkte hij uitsluitend in zwart-wit en ook daar is het al te merken dat hij niet binnen de lijntjes liep. Als onderwerp koos hij voor theater- en performatieve kunsten. We vinden Jan Decleir terug en zijn jong overleden talentvolle broer Dirk en ook het werk van Christo en Gordon Matta-Clark.

Het was hem ook niet te min om familiefoto’s te nemen zoals men kan zien in een videomontage van een serie over zijn dochters die hij vanaf de geboorte tot hun jong volwassenheid volgde.

De overslag naar kleur was het gevolg van een reis naar Marokko waar hij haast verblind werd door de felle kleuren in het zonovergoten gebied. De vlam was in de pan geslagen en er was geen houden meer aan om voortaan, om zo te zeggen, de kleur als onderwerp te nemen.

Thema’s heeft hij eigenlijk niet, op de plaatsen waar hij naar toe reist, all over the world, zoekt hij nooit speciale effecten maar kijkt rond en binnen de reguliere wereld waarin hij dan vertoefd ziet hij de dagelijkse dingen gebeuren maar dan telt alleen het licht en de kleur waarin ze zich afspelen. Hij is geen fotoreporter maar een estheet.

De rampen van Roundup

Van Buren, Indiana, 2013.
Van Buren, Indiana, 2013.© Mathieu Asselin

Van een heel andere orde is het project van Mathieu Asselin (1973) die zich boog over de kwalijke gevolgen van de productie van onkruidverdelgers die onder de naam van “Roundup” verspreid werden door de internationale groep Monsanto. Dit product heeft er toe geleid dat duizenden aan diverse soorten kanker overleden of met genetische misvormingen geboren werden. Asselin heeft zich tot doel gesteld de menselijke rampen die het product veroorzaken in beeld te brengen. Aan de hand van foto’s, advertenties en nieuwsberichten toont hij een helder beeld hoe het bedrijf alle juridische en morele grenzen aftast om zijn rendabiliteit te garanderen.

Het zijn schokkende beelden die andermaal bewijzen hoe een multinational met lange armen een deel van de wereld letterlijk kan vergiftigen.

West Anniston (Alabama) is een spookstad geworden nadat 20.000 bewoners hun huizen verlieten omwille van de verontreiniging door de giftige stoffen die de fabriek uitstootte. We zien vliegtuigen van de Amerikaanse luchtmacht die over Zuid-Vietnam de giftige stoffen uitsproeien. Foto’s van een oudere man in zijn interieur wiens vrouw, zoals vele anderen, aan kanker overleed in het stroomgebied van de Poca, dicht bij een van de grote illegale stortplaatsen van Monsanto.

Of er is de foto van Thuy’ Linh, een 21-jarige jonge vrouw die zonder armen werd geboren en met vele inspanningen een designopleiding voltooide en nu op zoek is naar een geschikt emplooi. Het zijn, zoals vele anderen, schokkende beelden die andermaal bewijzen hoe een multinational met lange armen een deel van de wereld letterlijk kan vergiftigen.

De 21-jarige Thuy' Linh, geboren zonder armen.
De 21-jarige Thuy’ Linh, geboren zonder armen.© Mathieu Asselin

De ziel van het museum

Een derde tentoonstelling gunt ons een tijdelijke blik in de doorgaans verborgen werking van ondersteunende diensten van het museum. Toen, eerder dit jaar, een nieuwe vleugel van het museum werd opgeleverd werd die voorbehouden voor diensten die voor het courante publiek onzichtbaar blijven. Meer dan 76.000 fotobeelden, 2.800.000 objecten uit 50 fondsen, 23.000 camera’s en 43.000 boeken vormen de ziel van het museum, onzichtbaar voor het publiek, zoals het een ziel behoort. Maar daarbuiten wordt die ziel wel gekoesterd door een restauratie-atelier, een speciale fotodienst, een registratie-unit en een afdeling die zich met registratie en beschrijving bezig houdt. In een verleidelijke setting worden deze besloten afdelingen nu actief getoond. Een kijk achter de schermen waarover het doek weer zal vallen eens ze verhuisd zijn naar de nieuwe collectie-toren.

Zo toont het museum de komende maanden weer diverse facetten van zijn opdracht, Met het oeuvre van een Belgisch meester-fotograaf, het sociale en documentaire aspect van de fotografie en last not least een inkijk in het interne verborgen leven van een fotomuseum. Indrukwekkend en boeiend.

Tentoonstellingen “Harry Gruyaert – Monsanto – Collectie in Transit”, Antwerpen, FoMu, nog tot 10 juni.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content