Het VN-migratiepact, dat volgende maand wordt ondertekend in Marrakesh, leidt zes maanden voor de Europese verkiezingen tot verhitte discussies. Niet alleen in België.
Er is geen twijfel meer mogelijk: migratie wordt een van de belangrijkste thema’s van de verkiezingen van 26 mei 2019. Op die ‘Superzondag’ trekken we naar de stembus voor een nieuw federaal, Vlaams en Europees Parlement. Ook in de andere EU-lidstaten wordt dan gestemd over wie in het Europees Parlement zitting zal hebben. En overal gaan de discussies over migratie en het nu voorliggende Global Compact for Safe, Orderly and Regular Migration. Over dat migratiepact is in de Verenigde Naties anderhalf jaar onderhandeld. Op 10 en 11 december moet de officiële ondertekening volgen in Marrakesh. Het pact is een warrig document in wollige taal waar alleen een gestaalde jurist doorheen komt. Maar net zo goed doet het de gemoederen hoog oplaaien.
Als iedereen bij zijn standpunt blijft, valt het niet uit te sluiten dat de regering-Michel over het migratiepact zal vallen.
Volgens de enen zal het pact zorgen voor een beter geregelde en georganiseerde migratie, waarbij iedereen zijn voordeel kan doen. Anderen vrezen dat het de nationale soevereiniteit zal aantasten, waardoor het nog moeilijker wordt om de instroom van illegale migranten te stoppen. Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Franken (N-VA) verkondigt zelfs dat het pact zal leiden tot een ‘illegale migratiechaos’. Vicepremiers Alexander De Croo (Open VLD) en Kris Peeters (CD&V) verwijten de Vlaams-nationalisten dat ze de tekst niet goed hebben gelezen en fake news verspreiden. Premier Charles Michel (MR), die in september tijdens de Algemene Vergadering van de VN nog verklaarde dat zijn regering dat pact zou goedkeuren, kocht tijd en laat het akkoord bijkomend juridisch onderzoeken. Als iedereen bij zijn standpunt blijft, valt het niet uit te sluiten dat de regering-Michel over het migratiepact zal vallen.
Ondertussen werd de verwarring over de inhoud en de gevolgen van het migratiepact alleen maar groter. Want ook academici zijn het grondig oneens. Mark Elchardus (VUB), ooit ideoloog van de SP.A, noemde het pact in De Morgen om twee redenen onaanvaardbaar: ‘Het staat in de weg van een effectieve aanpak van illegale migratie en het is opvallend eenzijdig en vooringenomen.’ In een blog probeerde Rik Van de Walle (rector UGent) de column van Elchardus punt voor punt te weerleggen. In een opiniestuk op Knack.be valt jurist Hendrik Vuye dan weer Elchardus bij en wordt de tekst ‘vrij eenzijdig’ genoemd. Vuye stipt ook aan dat volgens het pact de burgers recht krijgen op ‘objectieve, evidence-based en heldere’ informatie om de negatieve beeldvorming over migratie tegen te gaan. Die informatie moet zorgen voor een ‘humane en constructieve perceptie’ van migratie – wat neerkomt op propaganda, aldus Vuye.
Vaak zijn die verdragen, zoals het migratiepact, opzettelijk vaag ‘zodat een rechter gedwongen wordt om te interpreteren en dus een politieke beslissing te nemen’
Op een fundamenteler bezwaar tegen teksten zoals dit migratiepact wijst advocaat Fernand Keuleneer: ‘Het laatste woord komt aan (supranationale) rechtscolleges toe.’ Keuleneer spreekt in dat verband van vergrondrechtelijking: een wildgroei van grondrechten die worden geformuleerd in dwingende internationale verdragen. Vaak zijn die verdragen, zoals het migratiepact, opzettelijk vaag ‘zodat een rechter gedwongen wordt om te interpreteren en dus een politieke beslissing te nemen’. Dat is een kwalijke evolutie, zei Keuleneer vorig jaar in Knack, omdat zo’n gerechtshof ‘uit een kleine, niet-verkozen groep mensen bestaat. Dat strookt natuurlijk niet met onze klassieke – in mijn ogen juiste – opvatting van de democratie: wij organiseren verkiezingen, er wordt een parlement samengesteld, en dat parlement maakt of verandert onze wetten. Vandaag kun je je de vraag stellen waarom we dat hele circus van parlementariërs nog nodig hebben. Hun wetten worden almaar vaker overruled door supranationaal of internationaal recht. Dan kunnen ze in de vele parlementen die ons land rijk is net zo goed de vogeltjesdans doen.’
Al in 1995 tijdens zijn openingsrede voor het Vlaams Pleitgenootschap waarschuwde Keuleneer: ‘Het proces van de vergrondrechtelijking zal op de duur niet alleen de legitimiteit van het politieke systeem, maar ook de maatschappelijke aanvaarding van de rechtsorde aantasten en uitmonden in de balkanisering van de samenleving, de opsplitsing in groepen en clans die in het beste geval in koude vrede, of is het koude oorlog, naast – maar niet langer met – elkaar leven.’ Dat zien we nu gebeuren, in ons land en in de rest van de Europa.
Je zou verwachten dat zo’n migratiepact aanleiding zou geven tot parlementaire debatten – niet dus. ‘Probleem is dat er geen drie volksvertegenwoordigers zijn die een dergelijke tekst kunnen analyseren en de juridische effecten ervan correct kunnen evalueren’, stelt Keuleneer. En dat terwijl ons parlement zo veel juristen telt. Kennen die dan echt alleen nog maar de vogeltjesdans?
Dit artikel verschijnt woensdag 21 november inKnack.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
