De regering kan een zucht van verlichting slaken: het Sudanrapport toont dat van folteringen waarschijnlijk geen sprake is geweest. Tegelijk is de doorlichting bijzonder kritisch voor de manier waarop de affaire werd afgehandeld.
Eerst het goede nieuws: voor zover het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS) kan inschatten, zijn er geen vanuit België teruggestuurde Sudanezen gefolterd. Los van de politieke conclusies die het langverwachte Sudanrapport met zich mee brengt, is dat een opsteker.
Of die folteringen al dan niet plaatsgevonden hebben, kan weliswaar niet met volledige zekerheid bevestigd of ontkracht worden. Het langverwachte rapport over die uitwijzingen stelt vast dat er geen bewijzen zijn voor de getuigenissen van vermeende folteringen, al stipt het rapport meteen ook aan dat daarmee niet vaststaat dat de folteringen niet gebeurd zijn.
Die omzichtigheid siert het CGVS, dat in haar onderzoek zoveel gaten prikt in drie cruciale getuigenissen dat iedere journalistieke factcheck het bolletje ‘niet waar’ zou inkleuren. Een slag om de arm houden is belangrijk, maar de opluchting bij staatssecretaris Theo Francken (N-VA) zal niettemin groot geweest zijn.
De voorbije weken hadden verscheidene politieke actoren stennis geschopt rond dat CGVS. Er werd gevreesd dat de overheidsdienst haar onderzoek niet onafhankelijk zou kunnen uitvoeren maar net gestuurd zou worden door Binnenlandse Zaken.
Wie het rapport leest, moet besluiten dat die verdachtmakerij nergens voor nodig was. Het beleid van de regering-Michel krijgt immers enkele niet te missen tikken op de vingers die al te snel onder de mat werden geveegd in de vreugde die zich op sociale media meester maakte bij sommige N-VA-aanhangers.
Ere wie ere toekomt: de aanbevelingen die het CGVS aan de regering overmaakte, konden zo uit de mond van Monica De Coninck gerold zijn. Het SP.A-Kamerlid had in de weken voor en na de Sudancrisis steeds weer benadrukt dat de regering onvoldoende omzichtigheid aan de dag had gelegd toen het een Sudanese identificatiemissie naar ons land gebood.
De federale diensten hadden al voor de missie moeten controleren of de Sudanezen het gevaar liepen op foltering of een mensonterende behandeling, zoals het artikel 3 van het Europese Mensenrechtenverdrag bepaalt.
Het rapport van het CGVS volgt die redenering: ‘voor een eventuele identificatie moet er dus eerst grondig onderzocht worden of de betrokken persoon al dan niet nood aan bescherming heeft.’ Dat was niet gebeurd.
Er is meer, want net zoals mevrouw De Coninck stelt het rapport dat de ontmoetingen met de Sudanese vertegenwoordigers best kunnen gebeuren in aanwezigheid van een Belgische beambte en een tolk. Bij de identificatiegesprekken was weliswaar telkens een medewerker van DVZ aanwezig, ‘maar dat niet altijd dicht in de buurt van de plaats van het gesprek.’ Aangezien de medewerker geen Arabisch sprak, kon die ook het gesprek niet volgen. Dat lijkt een weinig efficiënte werkwijze.
Ook de repatriëringen naar Sudan worden door het CGVS op de helling geplaatst. Voor landen met een mensenrechtenreputatie als die van Sudan ‘lijkt het moeilijk te verdedigen dat het niet indienen van een asielaanvraag als een indicatie kan worden beschouwd dat er geen reëel risico bestaat.’ De gevolgen van een uitwijzing hadden dan ook ‘effectiever “ten gronde” onderzocht’ moeten worden, luidt de conclusie.
Het Sudanrapport geeft meerderheid en oppositie veel om over na te denken. N-VA zal in de toekomst misschien toch maar eens naar socialisten moeten luisteren. Tegelijk haalt staatssecretaris Theo Francken zijn gram op bepaalde oppositieleden die een extreemrechtse karikatuur maakten van zijn beleidsdaden in deze affaire.
In ieder geval is duidelijk dat de regering haar lessen getrokken heeft, want zowel premier Charles Michel als staatssecretaris Francken kondigden aan de aanbevelingen ter harte te nemen en ook – nog een idee uit de koker van SP.A – na te denken over een opvolgingscommissie voor uitwijzingen. Dat kan het migratiebeleid, dat van nature altijd een hondenstiel zal blijven en het risico zal lopen tegen de grenzen van de empathie te botsen, van ons land alleen maar ten goede komen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
