‘Telling van gelovigen via kerkbelasting’

Zelfs als er een regering komt, hoopt een aantal Kamerleden dat men het parlement zijn werk laat voortzetten over de financiering van de bedienaren van de eredienst. Maar dat dossier ligt gevoelig.

De discussie over de erediensten kwam in een stroomversnelling in de nasleep van de parlementaire onderzoekscommissie naar seksueel misbruik in de kerk. De geesten waren rijp om een stelsel dat beduidend voordelig was voor de katholieke kerk te vervangen door een objectiever model. De cijfers spreken voor zich: het ministerie van Justitie betaalt de lonen van 3000 katholieke priesters, 295 lekenconsulenten, 116 protestantse dominees, 49 orthodoxe popes en (slechts) 19 imams. ‘Die situatie is historisch gegroeid’, zegt Gwendolyn Rutten (Open VLD). ‘Dat is perfect verklaarbaar, maar nog amper verdedigbaar.’

Maar wat kan eraan gedaan worden? De Kamercommissie-Justitie kreeg een voorstel van een door de minister aangestelde ‘commissie van wijzen’, vernoemd naar haar voorzitter, Michel Magits. Het voorstel vertrekt dan wel van het principe van een gelijk statuut (en gelijke bezoldiging) voor alle bedienaars van alle erediensten, maar veel parlementsleden waren niet overtuigd. De commissie-Magits wil het bestaande (dure) model voor de katholieke kerk immers toepassen op de andere godsdiensten en levensbeschouwingen. Bovendien wil de commissie-Magits, om het debat objectief te kunnen voeren, het ’tellen van de koppen van de onderscheiden kuddes’ overlaten aan een wetenschappelijk comité. Bovendien leeft de vrees dat de veranderingen pas merkbaar zouden zijn na vele jaren – minstens één decennium, wellicht meer.

‘Het was een typisch klassiek compromis tussen katholieken en vrijzinnigen: weinig veranderen aan de verhoudingen, en het status-quo afkopen met een smak geld’, zegt Siegfried Bracke (N-VA). Hij stond niet alleen met zijn scepsis. Inmiddels hebben ook Gwendolyn Rutten (Open VLD) en Meyrem Almaci (Groen!) een wetsvoorstel ingediend dat naar eigen zeggen gebaseerd is op ’transparantie, objectiviteit en inspraak’.

Het grote verschil met de aanpak van de commissie-Magits is dat Rutten en Almaci de telling van de ‘gelovigen’ willen laten verlopen via een ‘kerkbelasting’. In België is het de overheid namelijk grondwettelijk verboden om de levensbeschouwing van de burgers te registreren. Het is echter niet verboden om de belastingplichtige op zijn belastingbrief te laten aanduiden welke levensbeschouwing hij wil financieren. Rutten: ‘In plaats van een volgens politieke evenwichten geselecteerd comité van wetenschappers te laten uitmaken hoe de inwoners van België geloven, vragen wij dat rechtstreeks aan de bevolking.’

‘Bovendien is ons model betaalbaar’, betoogt Almaci. ‘Wij vertrekken van de huidige enveloppe, maar we verdelen het geld anders. En niemand hoeft bang te zijn dat we het loon van de pastoor afpakken om het aan een imam te geven. Door het dalende aantal roepingen en de vergrijzing van haar priesters krijgt de kerk de haar “toegewezen” ambten al jaren niet meer ingevuld.’

Hun voorstel krijgt steun. ‘Al vind ik dat ze de zaken niet fundamenteel aanpakken’, meent Siegfried Bracke. ‘De huisvesting van priesters en de herbestemming van kerken worden momenteel op Vlaams niveau geregeld. Zou de hele bevoegdheid niet beter naar de gemeenschappen gaan? Soit, het is vooral belangrijk dat het debat er komt.’

Dat is nog niet gezegd. CD&V en PS hebben nog niet in hun kaarten laten kijken. Dat voedt de vrees dat ze het op een akkoordje gooien en dat ‘ethische dossiers’ straks weer een zaak van de meerderheid zijn.

Als dat debat er toch komt, zal niet alleen de financiering van de katholieke kerk voorwerp van debat zijn, maar ook die van de islam. Een aantal parlementsleden (en partijen) vreest dat de islam hoe dan ook meer zal krijgen. Sommigen willen dat principieel niet, anderen durven dat niet te verdedigen. Bracke: ‘Dat zal wel, maar het aantal moslims is nu eenmaal een maatschappelijke realiteit. En in ruil voor financiering zullen we vanzelfsprekend transparantie eisen. Dat hebben we aan uit Saudi-Arabië geïmporteerde imams niet te vragen.’ (WP)