SPORTTOPJES voor tien euro. Superskinny jeans voor minder dan twintig euro. Een ‘ledstraler’ – zo’n kanon van een lamp die u kunt vinden aan de oprit van een gemiddelde fermette – voor minder dan vijftien euro. We spreken al een kleine tien jaar van een grote economische crisis, maar wie een beetje rondkijkt, kan nog altijd gouden zaken doen. Elk weekend stappen we vrolijk over de Meir, de Veldstraat of de Nieuwsstraat – als we al niet aan shoppingcentra of pakjesdiensten doen. ‘Het gaat slecht’, schreef Gerard Reve, ‘verder gaat het goed.’
OF TOCH NOG EVEN. Stilaan wordt de rekening voor die spullen gepresenteerd, en die blijkt een pak hoger uit te vallen dan eerst gedacht. Bij aankoop van deze of gene goedkope plissérok of smartphone van de witte producten lijken we zonder meer winnaars van de globalisering, ook al stemt ons dat nog zelden vrolijk. Maar daarna moeten we onherroepelijk nog een tweede keer langs de kassa: we betalen in jobs- of loonverlies, want met Belgische werknemers, die werken tegen Belgische lonen, haalt geen enkele fabrikant zulke dumpingprijzen. De oorzaak van dat verlies in eigen land is veel complexer dan wat met een passe-partout ‘de globalisering’ wordt genoemd. Ook zonder de globalisering vreet de vergrijzing aan ons Rijnlandmodel. Maar dat lagelonenlanden jobs vernietigd hebben, dat is helder.
EN HET BLIJFT lang niet beperkt tot kleren, witgoed of techno-gadgets. Recent kon u in dit blad een typerend verhaal over Belgische informatici in de banksector lezen, in de nasleep van de ontslagen bij bankreus ING: ‘Ze pakken niet alleen ons werk af, maar ook onze kantoorstoel.’ Uitzend-IT’ers uit India komen nu ook hier de lonen drukken. Harvard-econoom Dani Rodrik zegt het zo: ‘Iedereen dacht dat internationale handel alleen maar winstvoordelen zou opleveren. De realiteit werd onder het tapijt geschoven.’ In tijden van zorgeloze globalisering geloofden we in sprookjes van tien euro. Vandaag moeten we bijbetalen.
HET IS DE VERDIENSTE van president-elect Donald Trump dat hij de gevolgen van die hyperglobalisering aan de kaak heeft gesteld. Het is zeer de vraag of zijn protectionistische voorstellen uiteindelijk de lower class zullen vooruithelpen, maar minstens een deel van de arbeiders in de Rust Belt heeft het gevoel dat ze gehoord worden. De tweets van Trump tegen Ford of Toyota gaan recht naar de buik, hoe kort door de bocht en inaccuraat ze verder ook mogen zijn: arbeiders verliezen jobs, of hebben ze al jaren geleden verloren, omdat de auto-industrie naar Mexico verhuist. De aangekondigde 2000 nieuwe banen in de VS van Fiat-Chrysler zijn een opsteker voor Trump – al blijft Fiat de Jeep Compass in Mexico bouwen.
IN ONS LAND is de Waalse minister-president al lang op de kar gesprongen. Paul Magnette (PS) prijst met zijn ‘acheter Wallon’ lokale producten aan. In zusterblad Trends wond hij zich afgelopen week op: ‘Onze overheidsinstanties gebruiken informatica die in de Verenigde Staten werd uitgevonden, we hebben miljoenen geïnvesteerd in hernieuwbare energie en het grootste deel van de zonnepanelen wordt geïmporteerd en de windparken worden aangelegd in Duitsland of Denemarken.’ Seattle, Genua en Gleneagles waren een vijftiental jaar geleden de decors van gewelddadige protesten van de ‘antiglobalisten’. Vandaag weerklinkt het protest van de Trump Tower tot het Elysette. Het is wachten tot een Vlaamse politicus een ‘Dit is Vlaams’-kledinglijn begint te promoten. De globalisering was ooit een dogma, de correcties scoren nu veel beter.
ONVERMIJDELIJK komen dan ook de grote handelsblokken in het vizier. De CETA-discussie was maar de opmaat tot het pièce de résistance: de Europese Unie, de vrijhandelszone die ons welvaart en vooral vrede heeft gebracht, maar ook grotere competitie. Te midden van de Europese kakofonie over de vluchtelingencrisis en de shock van de brexit viel het de laatste maanden niet zo op, maar sociale dumping blijft een probleem. Ten tijde van de eurocrisis, die door het hardvochtige bezuinigingsbeleid in Griekenland en elders diep in de Europese ziel heeft gekerfd, was overal te horen hoe de monetaire en economische unie niet geschraagd werd door een politieke unie – of zelfs een Europese identiteit. Iedereen knikte, maar Jean-Claude Juncker en co ploegden voort. Guy Verhofstadt doet nu een gooi naar de voorzittersstoel van het Europees Parlement. Hier en daar prevelt een verdwaalde socialist nog iets over een sociaal Europa. Maar Brussel staat stil, alsof het de adem inhoudt voor wat komen gaat in Frankrijk, Nederland en Duitsland. Dat is dom en gevaarlijk. Zoals ex-premier en groot EU-verdediger Jean-Luc Dehaene placht te zeggen: wie bang is, krijgt ook slaag.
BERT BULTINCK is hoofdredacteur van Knack.
Superskinny jeans voor minder dan twintig euro. Maar we moeten nog een tweede keer langs de kassa.
