Succes voor Nederlandse lokale partijen, straks ook in Vlaanderen?

Een stembiljet bij de parlementsverkiezingen van 15 maart 2017. © REUTERS
Niels Verdonck
Niels Verdonck Medewerker Knack.be

De lokale verkiezingen in Nederland zijn uitgedraaid op een overwinning voor lokale partijen. Dat zijn partijen die in geen enkele andere gemeente gestaan, en meer op zichzelf staan dan lokale afdelingen van de traditionele partijen met een hoofdkwartier in Den Haag. De kans is klein dat zich eenzelfde fenomeen in Vlaanderen zal voordoen, denkt professor Lokale Politiek Herwig Reynaert.

Pas morgen zijn de officiële resultaten bekend, maar nu al is duidelijk dat lokale partijen de grootste zijn in bijna de helft van de Nederlandse gemeenten. In 164 van de 335 gemeenten won een plaatselijke partij de lokale verkiezingen die woensdag werden gehouden. Ook in grotere steden zoals Rotterdam, Den Haag en Tilburg haalden lokale partijen de bovenhand. Het weekblad Elsevier zag in het fenomeen een reactie tegen ‘de nationale bemoeizucht’. Vooralsnog lijkt dat in Vlaanderen niet aan de orde: ‘In Vlaanderen is de impact van regionale partijen op lokale niveau groter dan in Nederland’, zegt professor Lokale Politiek Herwig Reynaert (UGent).

De gemeenteraadsverkiezingen in Nederland hertekenden het politieke landschap, met daarin één opvallende constante, het succes voor de lokale partijen. ‘Traditioneel doen lokale partijen het goed in Nederland en nu behoren ze, samen met GroenLinks, tot de grote overwinnaars’, zegt Reynaert. De verdere versplintering van de gemeentepolitiek valt eveneens op. ‘In veel gemeenten zal het niet eenvoudig zijn om een meerderheid te vormen en als die er komt zal die uit vele partijen bestaan’, maakt de professor zich sterk. Maar zullen lokale partijen ook in Vlaanderen vaker hun intrede maken? En, versplintert Vlaanderen ook?

In Nederland wint in 164 – op 335- gemeenten een lokale partij, hoe verklaart u dat?

REYNAERT: In Nederland percipiëren de kiezers de gemeenteraadsverkiezingen als minder belangrijk, de parlementsverkiezingen genieten daar een hoger aanzien. Lokale partijen spinnen daar garen bij omdat zij zich opwerpen als ‘verdedigers van de belangen van de gemeenten’. De evolutie, weg van traditionele politieke partijen naar lokale partijen, is al langer aan de gang. Bovendien is er sprake van een verdere versplintering van het politieke landschap. In Nederland zakt het aandeel van traditionele partijen al jaren systematisch, in tegenstelling tot in Vlaanderen.

CDu0026V levert in Vlaanderen 134 burgemeesters

Hoe komt het dat lokale partijen succesvoller zijn in Nederland dan in Vlaanderen?

REYNAERT: De macht van de regionale afdelingen is in Vlaanderen veel groter dan in Nederland. CD&V levert in Vlaanderen 134 burgemeesters, op 308 gemeenten. Dat is tekenend voor de macht van traditionele partijen in Vlaanderen. Lokaal steekt CD&V er met kop en schouders bovenuit en ook N-VA forceerde in 2012 een doorbraak. Op dat vlak verschilt Vlaanderen volledig van Nederland. In Vlaanderen zijn ongeveer 3 op 4 stemmen voor de traditionele partijen, indien je N-VA meerekent. In Nederland komen ze nog niet aan de helft.

Dus in Vlaanderen zullen lokale partijen geen potten breken?

REYNAERT: Er bestaat niet zoiets als ‘de lokale partij’, verschillende formules zijn mogelijk. Lokale politiek wordt ook minder gevoerd langs de grote ideologische breuklijnen, wat op regionaal niveau wel belangrijker is. De stadlijst in Antwerpen (het kartel tussen CD&V en sp.a nvdr.) was een voorbeeld van een kartel, die heeft dus de facto ook geen regionale partij. De stadslijst van Johan Vande Lanotte in Oostende lijkt me een voorbeeld van een duidelijke progressieve lijst die niet onder de noemer SP.A wilt opkomen.

In welk opzicht kan zo’n strategie dan interessant zijn?

REYNAERT: Enerzijds kan je onder een andere noemer, bijvoorbeeld ‘Stadslijst’, mensen aantrekken die niet op een lijst van SP.A willen staan. Anderzijds kan je ook progressieve kiezers overtuigen, die anders niet meteen op SP.A zouden stemmen.

In Nederland zijn er slechts 2 gemeenten met een absolute meerderheid

Tot slot, is de versplintering van het politieke landschap in Nederland zoveel groter?

REYNAERT: In Vlaanderen vind je nog een zeventigtal gemeenten met absolute meerderheiden en dat aantal is al gedaald in vergelijking met vroeger. In Nederland zijn dat er na de verkiezingen nog maar 2 op 335. Er zijn coalities in Nederland waarbij sommige partijen zelf geen wethouder (Nederlands equivalent van schepen nvdr.) leveren. Alle partijen in Nederland zijn, lokaal gezien, kleine tot middelgrote partijen geworden.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content