Steun aan kansarmen stoppen, is erger dan stilstand: het gooit hen een eind verder terug

Paul Beloy, diversiteitsmanager bij Antwerpen Linkeroever en SP.A-kandidaat, pleit ervoor maatschappelijke projectsubsidies structureel te maken. ‘Zo’n omslag van tijdelijke en onzekere subsidies bewijst het nut op langere termijn’

In een opiniestuk (De Morgen 10/4) pleitte ik ervoor om het begrip ‘allochtoon’ symbolisch ten grave te dragen, het gelijke-kansenbeleid op te waarderen en, vooral, om kansarmoede op een solidaire en verdraagzame manier aan te pakken. Kansarmoede kan ons allemaal treffen, of je nu blank, bruin, geel of zwart bent.

Ik stel vandaag vast dat er ter zake wel wat initiatieven zijn ontstaan, maar dat die van zeer tijdelijke aard zijn. Er zit geen langetermijnvisie achter, er zit geen lijn in, er is geen continuïteit.

Drie voorbeelden

Een acteur-zanger startte bijna drie jaar geleden met een muzikaal project, waarin hij (kans)armen samenbracht in een koor. Hij zag mensen die door omstandigheden aan de zelfkant van de maatschappij waren beland, helemaal openbloeien. Hun zelfbeeld werd weer positief. Na die ene hartverwarmende tournee was het echter voorbij: geen subsidies meer, hoewel alle betrokkenen én het publiek razend enthousiast waren.

Een school organiseerde een muziekproject. Een analfabetische zigeunerjongen bleek over heel wat muzikaal talent te beschikken. Via dit naschoolse project leerde hij piano spelen. Op het einde van het schooljaar gaf hij een gesmaakt optreden voor leraren, ouders en medeleerlingen. Het daaropvolgende schooljaar viel de subsidie weg. Gevolg: die jongen stopte abrupt met muziek maken, hij verkoopt nu opnieuw oud ijzer, omdat zijn ouders muziek niet nuttig vinden.

Een niet aan een school verbonden organisatie voor leerlingenbegeleiding ontving subsidies om jongeren te begeleiden bij hun huistaken. Wekelijks kregen ze hiervoor gerichte bijlessen. Iedereen was het erover eens: dit is nuttig, ja, zelfs noodzakelijk. Toch bestond het project alleen nog maar door de onbaatzuchtige inzet van de initiatiefnemer, voor wie het nu echter financieel en organisatorisch te zwaar is geworden.

Structurele ondersteuning nodig

Ik twijfel er niet aan dat in de drie aangehaalde voorbeelden (en er zijn er ongetwijfeld nog een pak meer!) veel goede wil aanwezig was, zowel bij de initiatiefnemers en de deelnemers, als bij de overheden. Wat telkens ontbrak was een visie op langere termijn. Met projectsubsidies wordt alleen maar naar de nabije toekomst gekeken. Dat volstaat niet om kansarmen een perspectief aan te bieden.

Vaak geeft dit ook aan dat de overheid een verkeerd beeld heeft van de realiteit waarin de deelnemers zich bevinden zodra het project loopt. Men ziet de projecten als interessant, maar vergeet dat weinigen nog opvolging krijgen eenmaal de subsidies stoppen. Waardoor de gemaakte vooruitgang vrij snel weer verdwijnt.

Het gevolg is niet alleen stilstand, maar ook frustratie. Kansarmen gaan niet terug naar af, ze worden nog een eind verder teruggeworpen. Cru gezegd: dan had men hen beter niet uit hun isolement gehaald, want nog veel erger dan het ontbreken van een goed persoonlijk gevoel is het brutaal weer afnemen van datzelfde gevoel. Ze voelen zich mislukt in het leven, krijgen een negatief beeld van de samenleving.

Wat we dus nodig hebben is structurele ondersteuning, die voor langere termijn wordt vastgelegd en die toelaat om projecten verder te ontwikkelen. Zodat de leden van dat armenkoor kunnen blijven zingen. Zodat die zigeunerjongen niet vervreemdt van zijn piano. Zodat ook de komende schooljaren leerlingen nog bijlessen krijgen om hun taken in het huishouden te kunnen vervullen.

Laagdrempelige projecten

Heel belangrijk bij die structurele aanpak is dat de gekozen projecten heel laagdrempelig zijn, zodat er zo weinig mogelijk mensen worden uitgesloten. En er moet een link blijven met het reguliere aanbod. Wie in zo’n speciaal muziek-, kunst- of sportproject zit, moet later ook makkelijk toegang krijgen tot het ‘gewone’ muziek- en kunstonderwijs en tot sportclubs.

Ik heb zelf het genoegen gesmaakt om als community manager van een Antwerpse voetbalclub projecten te organiseren voor kansarme buurtbewoners. Jonge leerlingen die op weg waren om doelloze hangjongeren te worden, maar die door het structurele aanbod – in combinatie met een projectmatige aanpak – een nieuw doel in hun leven hadden en toeleefden naar hun wekelijkse sport- of cultuurbeleving. Helaas zijn niet alle sportclubs bereid die stap te zetten en moest ik zelf na een tijd vaststellen dat het nieuwe bestuur niet geïnteresseerd was in maatschappelijk relevante projecten die niet direct voor extra inkomsten zorgden.

Een structurele ondersteuning van waardevolle projecten is de enige manier om (kans)armen uit hun vicieuze cirkel te trekken en hen opnieuw te integreren in een samenleving die niet stil staat.

Globale benadering

Laten we dan ook een allerlaatste belangrijke stap in de goede richting zetten: bij elk gesubsidieerd project hoort een globale benadering. Als er een koor wordt opgericht, moeten we die kansarmen ook helpen zelfstandiger te leven. Als die zigeunerjongen een piano ter beschikking krijgt, moeten zijn ouders erbij betrokken worden, om hen te kunnen overtuigen van het nut ervan. Als leerlingen met huishoudelijke taken leren omgaan, moet er een samenwerking bestaan tussen de organisatie die de bijles geeft, de scholen waar ze les volgen en de ouders. Ze moeten actief, liefst samen met hun ouders, opgevolgd worden, waardoor die ouders de focus kunnen verleggen van de maandelijkse zorg om rond te komen naar het werkelijk opvoeden van hun kinderen met de nodige hulp van externe partners, organisaties zoals bijvoorbeeld het IVCA (Internationaal Vrouwencentrum Antwerpen).

Hopelijk zijn onze overheden en diverse initiatiefnemers bereid om de omslag te maken van een tijdelijke en onzekere situatie naar projecten die hun nut op langere termijn mogen bewijzen.