Liesbet Sommen (CD&V)

‘Stem pensioen af op levensverwachting, in plaats van op zwaarte beroep’

Liesbet Sommen (CD&V) Voormalig Directeur Sociale Zaken bij diverse CD&v-vicepremiers

In plaats van een collectieve pensioenregeling voor zware beroepen, is het beter om de pensioenwetgeving af te stemmen op de levensverwachting, schrijft pensioenexperte van CD&V Liesbet Sommen.

In plaats van een collectieve pensioenregeling voor zware beroepen, is het beter om de pensioenwetgeving af te stemmen op de levensverwachting. Mensen die een zwaar beroep uitoefenden, zullen op deze manier kans maken op een voordelig pensioensysteem, omdat hun levensverwachting vaak lager ligt. Een individuele pensioenleeftijd gekoppeld aan het aantal jaren in goede gezondheid, brengt meer fairness in het pensioensysteem. Los van de zwaarte van het beroep, hebben velen immers een leven lang sociale bijdragen betaald.

Het Nationaal Pensioencomité, het overlegorgaan van regering en sociale partners, buigt zich momenteel over de pensioenregeling voor de zogenaamde ‘zware beroepen’. We zitten in de fase van de analyse van een massa aan studiemateriaal.

In het regeerakkoord is voorzien dat voor beroepen die als zwaar erkend worden, voordelige voorwaarden voor het pensioen mogelijk zijn. Dat gaat dan over een verminderd aantal jaren dat men gewerkt moet hebben om op pensioen te mogen gaan (de loopbaanvoorwaarde) en over een meer optimale berekening van het pensioenbedrag.

Fairness

‘Stem pensioen af op levensverwachting, in plaats van op zwaarte van beroep’

De vraag wat de juiste aanpak zal zijn in dit dossier, dringt zich op. Tot hiertoe werd er vooral van uit gegaan dat het niet mogelijk is om in bepaalde zware jobs te voldoen aan de nieuwe pensioenleeftijden van 63 jaar (vervroegd pensioen) en 67 jaar (wettelijk pensioen). Denk aan beroepen in extreme fysieke omstandigheden of met grote veiligheidsrisico’s. Deze redenering beantwoordt zeker aan een realiteit op het terrein.

Maar een andere gedachtegang is ook het overwegen waard. Als we een zeker niveau van fairness, van eerlijkheid, in het pensioensysteem willen brengen, moeten we niet alleen rekening houden met de zwaarte van de loopbaan. Maar ook met het aantal jaren in goede gezondheid dat die persoon in de toekomst nog te leven heeft.

Levensverwachting

Het is immers perfect mogelijk dat iemand met een fysiek erg zwaar beroep, een hogere levensverwachting in goede gezondheid heeft dan iemand die zijn leven lang een rustige kantoorjob uitoefende. Dit verschil in levensverwachting kan beïnvloed worden door individuele factoren, waar de persoon zelf al dan niet impact op heeft. Denk aan een gezonde levensstijl of het opleidingsniveau, maar ook erfelijke factoren spelen een rol.

Beide personen, de ene met een fysiek zware job en de andere met een kantoorjob, hebben een leven lang sociale bijdragen betaald aan de sociale zekerheid. Net daarom is het belangrijk dat ze allebei een voldoende lange periode een goed pensioen kunnen genieten.

Collectief vs. individueel

Er zijn dus twee verschillende factoren die de toekenning van een voordeliger pensioenleeftijd -en berekening kunnen bepalen. Een collectieve factor: de zwaarte van het beroep dat men in het verleden uitoefende. Een groep mensen die hetzelfde beroep uitoefent, zou op basis hiervan dezelfde pensioenregeling krijgen. En een individuele factor: de jaren gezonde levensverwachting van eenieder.

Job en sterfterisico

‘Beroepen in de horeca hebben het hoogste sterfterisico; de beroepen in de openbare sector het laagste’

Kunnen we beide factoren met elkaar verzoenen? Wetenschappelijke literatuur toont alvast aan van wel. Uit een onderzoek van de Vrije Universiteit Brussel van 2009 over de sterfterisico’s naar beroep in Belgiëblijkt dat je job een invloed heeft op je levensverwachting. De beroepen in de horeca hebben het hoogste sterfterisico; de beroepen in de openbare sector het laagste. In het algemeen blijkt dat ongeschoolde of halfgeschoolde handenarbeiders een veel hoger sterfterisico hebben dan hooggeschoolde kaderleden.

Maar je job is niet de meest bepalende factor voor je levensverwachting. Er zijn andere factoren, zoals opleidingsniveau en individuele kenmerken, die een grotere invloed hebben. Dit wordt aangetoond in hetzelfde onderzoek: we zien dat het sterfterisico van mensen zonder job het allerhoogst is. De zwaarte van hun beroep kan om evidente redenen geen rol spelen.

Verschillend

Van de twee factoren lijkt levensverwachting het meest aangewezen om het pensioensysteem op te bouwen. Het voordeel hiervan is dat zware beroepen in de praktijk een voordelige regeling zullen genieten wanneer dit wordt toegepast. Vaak gaat met een zwaar beroep immers een lagere levensverwachting gepaard.

Het gevolg hiervan is wel dat niet iederéén die een zwaar beroep heeft uitgeoefend, een voordelige pensioenregeling zal genieten. Er zullen individuele verschillen binnen dezelfde beroepsgroep bestaan. Bovendien zullen mensen met een lagere levensverwachting die géén zwaar beroep uitoefenden, wel een voordelig pensioen krijgen. De pensioendatum-en berekening kan op deze manier verschillend worden voor iedereen.

Politie

In de praktijk betekent dit dat bijvoorbeeld de politie niet als gehele beroepsgroep een voordeliger pensioenregeling zou krijgen. De zwaarte van hun job zal meespelen, omdat deze voor een stuk de levensverwachting in goede gezondheid bepaalt.

Maar ook andere factoren die het aantal gezonde jaren bepalen, zoals opleidingsniveau en gezondheidstoestand zullen een invloed uitoefenen. De ene politieman zal dus een andere pensioenregeling genieten dan de andere.

Partner Content