ING schrapt 3500 banen in ons land en ondertussen spartelt Deutsche Bank als een vis op het droge. Wat is er aan de hand in bankenland?
Is de financiële sector de staalsector van de 21e eeuw? Een maand geleden kondigde verzekeraar AXA België aan dat hij de komende twee jaar 650 van de 4500 banen wil schrappen, sectorgenoot P&V gaat 300 van de 1750 jobs afschaffen en begin deze week liet ING weten dat 3500 van de 8100 jobs zullen verdwijnen. En er is nog onheil op komst.
Sinds de bankencrisis in 2008 uitbrak, is het kommer en kwel in de financiële sector. Jarenlang dachten banken dat ze zich zowat alles konden permitteren. Gedreven door grootheidswaanzin en hebzucht werden ontoelaatbare risico’s genomen, wat leidde tot de val van enkele roemrijke financiële instellingen, zoals Fortis. De financiële crisis bracht een economische crisis mee en daardoor kampen we nu met een langdurige stagnatie: nauwelijks groei, lage inflatie en lage rentetarieven. In het e-book Secular Stagnation: Facts, Causes and Cures (gratis te downloaden via VoxEU.org) betogen topeconomen zelfs dat zo’n langdurige stagnatie ons hele samenlevingsmodel op de helling zet.
De Europese Centrale Bank (ECB) probeert de economie aan te zwengelen met ‘een soepel monetair beleid’: er wordt massaal geld bijgedrukt en in de economie gepompt. Gevolg is dat je goedkoop kunt lenen. Dat moet consumenten en bedrijven aanzetten tot meer consumeren en investeren, al lijkt dat niet te lukken. De financiële instellingen klagen ondertussen steen en been, want hun businessmodel staat onder druk: traditioneel verdienen ze hun geld door kortetermijnspaartegoeden (geld dat bijvoorbeeld op spaarboekjes staat) op lange termijn uit te lenen (bijvoorbeeld hypotheekleningen), maar met de historisch lage rente valt daar steeds minder mee te verdienen.
Ons zusterblad Trends nam de cijfers onder de loep en concludeerde dat de beste jaren voor de banken achter de rug liggen. Dat ze toch nog steeds mooie winsten boeken, hebben ze te danken aan de lage rente en aan andere inkomsten zoals commissies op de verkoop van beleggingen en fondsen, vergoedingen voor vermogensbeheer, commissies op verzekeringspremies en opbrengsten uit financiële transacties. De winsten en dividenduitkering zijn dan ook niet afgenomen, maar komen zonder maatregelen wel onder druk.
Zo zouden de banken graag zien dat de bij wet verplichte minimumrente op spaarboekjes van 0,11 procent wordt afgeschaft, zodat ze nog minder rente hoeven uit te keren. Ondertussen rekenen ze de klanten alvast meer aan voor allerlei bankdiensten. En wordt er gekeken of er geen efficiëntere organisatie mogelijk is met minder personeel. Dat is wat ING doet: de bank sluit de helft van het Belgische kantorennet en zet in op digitaal bankieren.
Alsof dit alles nog niet voldoende is, dreigt er voor de bankwereld nog meer onheil. Deutsche Bank zit in ademnood, het geld wordt er massaal van de rekeningen gehaald en de beurskoers kelderde. Daar zijn goede redenen voor: de rentabiliteit van Deutsche Bank is pover, onder meer door de lage rente. Bovendien moet ze in de VS een boete van meer dan 14 miljard dollar betalen voor de omstreden verkoop van rommelhypotheken in de aanloop naar de financiële crisis van 2008. Duitsland vond die boete veel te hoog, ze zou nu worden teruggebracht tot 5,4 miljard.
Deutsche Bank is een illustratie van het feit dat er bij sommige grootbanken nog niet veel veranderd is sinds de bankencrisis. Deutsche Bank heeft een portefeuille van 42.000 miljard euro aan afgeleide producten, waar vele andere financiële instellingen bij betrokken zijn. Het IMF noemde vorig jaar Deutsche Bank niet voor niets de meest risicovolle systeembank ter wereld. Als Deutsche Bank kapseist, zal ze andere banken meeslepen. Dat kan een nieuwe bankencrisis uitlokken en de economische crisis nog verergeren.
We verwerken vandaag nog altijd de gevolgen van de financiële crisis waar de banken, met hun roekeloze gedrag, de wereld bijna tien jaar geleden in hebben gestort. Sommige grootbanken zijn nog steeds in hetzelfde bedje ziek, zoals Deutsche Bank illustreert. Daar komt de historisch lage rente en de niet te stuiten digitalisering van onze maatschappij bovenop. Dat alles ontwricht de hele financiële sector, met verwoestende gevolgen. Ja, de banksector is de staalsector van de 21e eeuw. En we delen allemaal in de klappen.
Sommige grootbanken zijn nog steeds in hetzelfde bedje ziek, zoals Deutsche Bank illustreert.
