Regisseur Stathis Livathinos debuteert in De Munt: ‘Ik verkies Verdi zonder dierentuin’

Met Aida beleeft Stathis Livathinos, artistiek leider en huisregisseur van het Nationaal Theater van Griekenland, zijn debuut in De Munt.

Debuteren met een van de meest pompeuze opera’s: is dat een cadeau?

Stathis Livathinos: Natuurlijk wel! Giuseppe Verdi’s Aida uit 1871 is een mijlpaal in de operageschiedenis. Antonio Ghislanzoni schreef een schitterend libretto over een passionele driehoeksrelatie tijdens de oorlog tussen Egypte en Ethiopië. Door die oorlog is de liefde tussen de Egyptische legerkapitein Radames en de Ethiopische prinses Aida onmogelijk. Dat de Egyptische farao zijn dochter Amneris wil uithuwelijken aan Radames, maakt alles nog ingewikkelder. De hevigste gevechten woeden niet aan het front, maar op persoonlijk vlak.

Ik besef dat de opera bombastische toestanden uitlokt – er zijn véél versies van Aida met paarden en olifanten en piramides op de scène – maar die verleiding weersta ik. Ik wil gewoon het verhaal vertellen. Klinkt dat naïef? Dat is het anders niet. Het is hondsmoeilijk om een verhaal zó te vertellen dat elke toeschouwer begrijpt wat er gebeurt. Ik wil iedereen aanspreken zonder te dicteren wat je moet voelen of denken.

U zet daarvoor geen dierentuin op de scène. Wat dan wel?

Livathinos: Ik kies voor soberheid. Alexander Polzin heeft een decor ontworpen dat een abstract woestijnlandschap lijkt. Daarin plaats ik mijn fantastische dansers, zangers en koorleden. Lichtkunstenaar Alekos Anastasiou, mijn partner in crime in Griekenland, ontwerpt het licht. De focus ligt niet op de dingen, maar op de mensen.

Dat klinkt haast als een politieke slogan.

Livathinos: Dat kan zo klinken, maar er zijn betere manieren om te reageren op de wereldpolitiek dan een opera te maken. Uiteraard ben ik bezorgd over de manier waarop onze wereldleiders met mensen omgaan… (Fel) Daarom ben ik trots op mijn land. Elke zomerdag meren daar duizend vluchtelingen aan. Duizend! Alleen een ‘superland’ kan dat blijven slikken. De Grieken zouden zich tegen de migranten kunnen keren. Maar de extreemrechtse partij Gouden Dageraad behaalde tijdens de verkiezingen in 2015 nog geen 7 procent! Heeft dat me geïnspireerd om op de veerkracht van Aida’s personages te focussen? Niet per se. Mijn doel is diepzinniger. De kerngedachte zit voor mij in de zin die Aida in het tweede bedrijf uitspreekt: ‘Un deserto è la mia vita.’ Ofwel: ‘Mijn leven is een woestijn.’ Het leven, de liefde is voor iedereen – vluchteling, wereldleider of gewone burger – een woestijn. Een tocht vol illusies.

Een opera regisseren, voelt dat ook als een tocht door de woestijn?

Livathinos: Nee. Opera is nieuw voor me, maar met dans, zang en muziek werken is dat absoluut niet. Ik denk aan mijn Iliad uit 2013, naar Homeros’ Ilias, of The Marriage of Figaro uit 2015, naar Beaumarchais’ komedie. Ik zie operazangers ook niet als ‘diva’s’ maar als performers die een ploeg vormen met de dansers en het koor. Dat inzicht is er bij mij ingestampt aan de Russische Academie voor Theaterkunsten, waar ik na mijn opleidingen in Athene heb gestudeerd. Dat ik ben opgegroeid in een kunstenaarsfamilie en in een huis vol muziek, helpt ook. Ik ben gek op blues, maar evengoed op klassiek. Muziek, heb ik mijn leven lang geleerd, is een pepmiddel. Ja, Aida is een tragedie, maar Verdi’s weelderige compositie geeft toch levenslust. Dat is de essentie van kunst maken: je geeft hoop. Als je dat niet doet, blijven de toeschouwers liever thuis, hangend voor de buis – en terecht.