Politieke crisis in Wallonië: naar één Waalse kieskring?
MR en CDH sluiten de afschaffing van de provincies, een eis van Ecolo, niet uit. Versmelten de provinciale kieskringen dan naar één regionale? ‘De Waalse kieskringen zijn nu al ongrondwettelijk.’
MR, CDH en Ecolo zijn nog ver verwijderd van een akkoord om samen te regeren in Wallonië, maar verdere gesprekken sluiten ze in elk geval niet uit.
Eén van de agendapunten is de afschaffing van de provincies. Dat is een eis van de groenen van Ecolo – in tijden van politieke vernieuwing een must voor de partij.
Die beslissing kan grote gevolgen hebben voor België. Vandaag zijn de kieskringen immers georganiseerd volgens de provinciegrenzen. Hoe zal dat veranderen na de voorgestelde hervorming? Ecolo is al langer te vinden voor één Waalse kieskring. We vroegen meer informatie aan Hendrik Vuye, grondwetspecialist en federaal parlementslid (ex-N-VA, nu lid van de fractie Vuye&Wouters).
Kan het Waalse gewest de provincies eigenlijk volledig afschaffen?
HENDRIK VUYE: Deelstaten kunnen wel degelijk de provincies afschaffen, maar eigenlijk staat die hernieuwing al lang op de politieke agenda van Wallonië. Zelfs MR bepleit dat al even.
We zien dat dezelfde dynamiek speelt als bij ons in Vlaanderen. Wie wil de provincies behouden? Dat zijn spelers die machtsposities hebben bij de provinciale deputaties. In Wallonië is dat de PS, in Vlaanderen de CD&V.
Nochtans besliste het Vlaams Parlement vorige week om de provincieraadsleden te halveren.
VUYE: Vooral de christendemocraten – maar ook de twee andere traditionele partijen Open VLD en SP.A – hebben belang bij het voortbestaan van de provincies, ook met een toegeving zoals de halvering van het aantal provincieraadsleden.
Daarnaast is er ook nog de N-VA natuurlijk. Vandaag zetelt de partij enkel in de deputatie van de provincie Antwerpen. Stel dat ze tijdens de provincieraadsverkiezingen van september 2018 in meer provincies verkozen geraakt: zullen ze de provincies dan nog altijd kunnen en willen afschaffen?
Voorlopig blijft het bij de halvering van de provincieraadsleden, zoals vorige woensdag werd beslist. Maar toch is de communicatie opvallend. Woensdag verkeerde men bij N-VA nog in hoerastemming over de halvering en op zaterdag communiceerde de partij al dat ze eigenlijk de provincies wenst af te schaffen. Wat is er op die drie dagen gebeurd?
Ecolo pleit voor een Waalse kieskring. Hoe waarschijnlijk is die vernieuwing?
VUYE: Het opmerkelijke vandaag is eigenlijk dat Wallonië nog steeds geen volwaardige kieskringen heeft. Het Grondwettelijk Hof heeft in 2015 geoordeeld dat de Walen de kleine kieskringen, zoals die in Luxemburg, moeten herzien. Volgens het Hof waren de kiesdistricten onvoldoende proportioneel.
Er stond een politieke discussie gepland tussen de grootste Waalse partijen over die hervorming, maar dat was voor de breuk tussen PS en CDH…
Een regionale Waalse kieskring lijkt niet voor morgen. Waarschijnlijk zal men de kieskringen organiseren volgens de provinciale grenzen. De kieskringen blijven zo bestaan, want de provinciegrenzen blijven onveranderd. Het zijn enkel de politieke instellingen die verdwijnen.
Het lijkt zo misschien onlogisch dat men tezelfdertijd de provincies wil afschaffen en volwaardige provinciale kieskringen wil invoeren, maar de territoriale omschrijving voor provincies blijven gewoonweg bestaan. Dat kan verder ook handig zijn voor bijvoorbeeld rampenplannen.
Wanneer de Waalse partijen dit plan doorzetten, voeren ze eigenlijk een stukje Egmontpact uit.
Hendrik Vuye, grondwetspecialist en federaal parlementslid
Vanwaar die plotse interesse in beide delen van het land om te sleutelen aan de provincies?
VUYE: Zo plots is die eigenlijk niet. Toen het Egmontpact in 1978 sneuvelde was dat niet enkel omwille van de plannen rond Brussel. De kern van de zaak was volgens mij het afschaffen van de provincies, dat toen ook op til stond.
De CVP (de toenmalige CD&V, nvdr.) zou daardoor haar macht verliezen – oud-premier Jean-Luc Dehaene zou dat later letterlijk in zijn memoires bevestigen. Zelfs de intercommunales stonden toen al ter discussie.
Wanneer de Waalse partijen dit plan doorzetten, voeren ze eigenlijk een stukje Egmontpact uit.
Historisch is de lokale autonomie altijd sterk geweest in ons land. Men spreekt altijd over de drie machten: de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht. Maar in België kennen we eigenlijk nog een macht: de lokale autonomie is de vierde.
Dat is door de Grondwet voorzien omwille van historische redenen. Die lokale autonomie bestaat uit de gemeenten en provincies. De gemeenten blijven natuurlijk bestaan, maar de overheid daarboven kan ertussenuit.
Zijn de provincies het kind van de rekening van de recente politieke schandalen?
Ik ben zelf ook voorstander van het verdwijnen van de provincies. Vanaf men het gewestelijke niveau gecreëerd heeft, werden ze een overbodig niveau.
In Wallonië woedt er nu een politieke crisis. Dan neemt men andere beslissingen dan wanneer het rustig is. Een crisis dwingt je tot duidelijke standpunten. Die crisissfeer ontbreekt vandaag in Vlaanderen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier