Paul De Grauwe over het Zomerakkoord: ‘Weinig inhoud, veel lucht’

© BelgaImage
Peter Casteels

Neemt de regering-Michel in september een nieuwe start dankzij het Zomerakkoord? Paul De Grauwe is niet echt onder de indruk: ‘De vermogensbelasting zal veel minder dan 254 miljoen opbrengen.’

Bij de presentatie werd het Zomerakkoord niet enkel op applaus van de regeringsleden onthaald. Ook commentatoren waren aangenaam verrast dat de regering-Michel erin was geslaagd om een akkoord af te kloppen over enkele netelige dossiers. Maar naarmate de zomer vorderde, klonken meer kritische stemmen. Zo ook die van Paul De Grauwe. De professor aan de London School of Economics begrijpt niet waarom de regering zich zo triomfantelijk op de borst klopt.

Wat is uw algemene oordeel over het Zomerakkoord?

Paul De Grauwe: Hoe zal ik het zeggen? Ik vond het nogal mini-mini. Er zit uiteindelijk niet heel veel in, hè.

De regering-Michel kon toch uitpakken met een indrukwekkende reeks maatregelen?

De Grauwe:(blaast) Maar van veel maatregelen is helemaal niet duidelijk hoe ze precies zullen worden uitgevoerd. Neem de verlaging van de vennootschapsbelasting. We zijn daar allemaal voor natuurlijk, maar ik weet nog lang niet hoe ze er precies zal uitzien. Zo’n verlaging oogt spectaculair, maar zo veel moeten we daar op het eind niet van verwachten. Als er uitzonderingen en fiscale voordelen worden geschrapt om die verlaging budgetneutraal te maken, zal de belastingdruk al niet veel dalen. Misschien gaan grotere bedrijven meer betalen en kleinere bedrijven minder, dat zou goed zijn. En in het beste geval betalen bedrijven in totaal méér belastingen omdat er enkele loopholes worden geschrapt die bedrijven gebruikten om belastingen te ontwijken. Maar zal dat gebeuren? De regering heeft alleen maar een intentieverklaring afgelegd. Dat is zo’n beetje als de position papers die de Britse regering nu produceert over de brexit: weinig inhoud, veel lucht.

De Belgische overheidsinveste- ringen bedragen niet eens twee procent van ons bbp. Dat is een ramp voor onze economie

Er is sprake van een minimumbelasting van zo’n 7,5 procent voor grote bedrijven.

De Grauwe: Dat is inderdaad een goed idee. Veel multinationals betalen minder belastingen. Voor hen zal dat echt een verschil zijn.

Over een belasting op effectenrekeningen is al meer bekend. Die vermogensbelasting zal 254 miljoen euro opleveren.

De Grauwe: Het is natuurlijk potsierlijk om te doen alsof je weet hoeveel zo’n belasting zal opbrengen. De regering neemt het totaalbedrag dat op effectenrekeningen staat, trekt daar een percentage af en klaar is Kees. Zo werkt het niet. De opbrengst zal veel lager zijn, want mensen zullen hun vermogen verschuiven naar plaatsen waar ze minder of geen belastingen hoeven te betalen. Vastgoed zou bijvoorbeeld een uitweg kunnen bieden.

Wat zou uw voorstel zijn voor een betere vermogensbelasting?

De Grauwe: Tel al het vermogen bij elkaar en hef daar één belasting op. Zorg dus voor een brede belastbare basis en kies voor een laag tarief. Hoeveel dat zou kunnen opbrengen? Ik maak me daar geen illusies over, en dat valt op voorhand ook echt moeilijk te voorspellen. Diegenen die vandaag beweren dat er veel meer geld te halen valt uit andere vermogensbelastingen, hebben uitein-delijk net zo goed het raden naar de echte bedragen.

In de marge van het Zomerakkoord besliste de regering om haar streefdoel – op het einde van deze regeerperiode een begroting in evenwicht presenteren – definitief op te geven. Dat moet u gelukkig stemmen.

De Grauwe: Inderdaad. Het is niet per se een goed idee om altijd een begrotingsevenwicht na te streven. Op korte termijn moet men daarvoor naar de conjunctuur kijken. Als de economie het goed doet, moet een regering ervoor zorgen dat ze haar boekhouding op orde heeft.

Sommige economen hebben het vandaag al over hoogconjunctuur.

De Grauwe: Daar zijn we nog niet, maar we zitten er dichtbij. Het begint dus tijd te worden om daar werk van te maken. Ik bedoel dan dat de overheid ervoor moet zorgen dat haar lopende uitgaven in evenwicht zijn. Investeringen kunnen altijd worden gefinancierd met obligaties en leningen, en dus hoeft een begroting voor mijn part nooit helemaal in evenwicht te zijn.

Laat de regering het begrotingstekort varen om meer te investeren?

De Grauwe: Absoluut niet. De Belgische overheidsinvesteringen staan op een belachelijk laag niveau: niet eens twee procent van ons bbp. Dat is een ramp voor onze economie. De overheid moet veel meer middelen vrijmaken voor infrastructuurwerken, investeringen in groene energie en openbaar vervoer.

De overheid zal altijd aanwezig moeten blijven in de NMBS om over prijszetting en andere zaken regels af te dwingen

Minister van Financiën Johan Van Overtveldt stelde vorige week net voor om de NMBS te privatiseren. Een goed idee?

De Grauwe: Nee. Ik woon in Engeland en gebruik daar regelmatig het openbaar vervoer. De treinen rijden daar niet beter dan in België, maar ze zijn wel veel duurder. Willen we de spoorwegen echt in handen geven van bedrijven die alleen uit zijn op winst? In Engeland zijn de treintickets tijdens de spitsuren dubbel zo duur als op andere momenten. Daar verdienen die bedrijven veel geld mee, maar het gevolg is dat veel mensen opnieuw de auto naar hun werk nemen. Als deze regering de NMBS wil privatiseren, zal de overheid altijd aanwezig moeten blijven om over prijszetting en andere zaken regels af te dwingen.

Kan het in theorie, een monopolist privatiseren?

De Grauwe: Ik ken weinig voorbeelden waarbij dat succesvol is gebeurd. De beste privatiseringen zijn in sectoren waar de markt concurrentie afdwingt. In de telefoniesector is dat goed verlopen. Vroeger heerste daar een monopolist, nu werkt de markt uitstekend.

Van Overtveldt wil de NMBS verkopen, onder meer om met de opbrengst de schuld af te bouwen. Die staat op 106 procent van het bbp en zou eigenlijk onder de 100 procent moeten komen.

De Grauwe: Weer zo’n mythisch getal. Ik ken geen enkele economische theorie die dat onderbouwt. Het is uiteraard verstandig om de schuld onder controle te houden, maar vandaag zijn ze bereid om daar domme dingen voor te doen. Ik denk aan de privatisering van de banken die in overheidshanden zijn, zoals Belfius en ons aandeel in BNP Paribas Fortis. Dat zou de brutoschuld doen dalen, maar voor de nettoschuld is dat allerminst duidelijk. Helaas kijkt niemand daarnaar. Als die banken gezonde bedrijven zijn die ons zelfs dividenden opleveren, is de verkoop op zijn best een nuloperatie. In het slechtste geval verliest de overheid daar geld aan. Maar waarom kijkt iedereen altijd alleen naar de passiva van de overheid? Waarom hebben we geen oog voor de activa op de balans? Een bedrijf zou nooit op zo’n manier worden beoordeeld.

Misschien worden die banken verkocht omdat politici voor zichzelf geen rol als bankier zien?

De Grauwe: Daar ben ik het helemaal mee eens. De overheid is niet goed in bankieren. Trouwens, zij moet de financiële instellingen reguleren, dus er is sprake van belangenvermenging. Maar het is niet verstandig om die instellingen te verkopen louter en alleen om de schuld af te bouwen. Waarom gebruikt de regering die opbrengsten niet om in infrastructuur te investeren? Europa kan daar geen bezwaar tegen maken. Dat zou een uitstekende stimulans zijn voor de economie.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content