‘Pas iemand vanaf 24 jaar als volwassene berechten’

In tijden dat kinderen al op hun veertiende een GAS-boete kunnen krijgen, pleit de Nederlandse hersenspecialist Dick Swaab ervoor om hen pas tien jaar later onder het volwassenenrecht te laten vallen.

‘Pas tegen het 24e levensjaar zijn alle verbindingen in de hersenen gevormd’, zegt neurobioloog Dick Swaab. ‘In mijn ogen zou het volwassenenrecht dan ook van 18 naar 24 jaar moeten worden opgetrokken. Nochtans hebben we hier een paar regeringen gehad die net jongere kinderen wilden straffen en ook meer en andere straffen wilden. Dat helpt niet, maar het kan natuurlijk wel stemmen opleveren. Voor alle duidelijkheid: ook jonge criminelen moeten worden gestraft, maar dan wel op de goede manier. Negentig procent van de jongeren in de gevangenissen is psychiatrisch patiënt, maar ze krijgen alleen een gevangenisstraf en geen behandeling. Bovendien wordt hun scholing afgebroken en krijgen ze in plaats daarvan een opleiding in de criminaliteit. Dan is de weg terug natuurlijk erg moeilijk.’

In België was er onlangs veel te doen over Kim de Gelder, die in een crèche baby’s en hun verzorgsters doodde en verwondde. In de rechtszaal werden zelfs hersenscans bovengehaald om te bewijzen dat hij niet toerekeningsvatbaar was.

Dick Swaab: Ik heb van die zaak gehoord, ja. Goed psychiatrisch onderzoek is natuurlijk van het grootste belang en daar is tijd voor nodig. In elk geval vind je bij dat soort mensen altijd een psychiatrische achtergrond. In de gevangenissen geldt dat voor de overgrote meerderheid van de mensen. En daarnaast hebben veel criminelen ook een IQ tussen 50 en 70. Dat zijn dus debiele mensen. In de samenleving maken zij 16 procent van de mensen uit maar in het gevangeniswezen wel 50 procent.

Hoe komt dat?

Swaab: Omdat zij erg makkelijk te beïnvloeden zijn. Als je ze mooie omstandigheden biedt, kunnen mensen met een laag IQ nochtans heel goed functioneren. Toen ik destijds tot arts werd opgeleid, liepen in het ziekenhuis bijvoorbeeld mensen in korte witte jassen rond die de post verdeelden, koffie zetten en monsters naar het lab brachten. Allemaal heel simpele dingen. Maar ze voelden zich goed en kwamen dus niet in de criminaliteit terecht. Vandaag is er in ziekenhuizen of bedrijven geen plaats meer voor hen. Dus lopen ze op straat, ontmoeten ze mensen met minder goede bedoelingen en belanden ze sneller in de criminaliteit. (AP/HR)

Het volledige interview met Dick Swaab leest u deze week in Knack.