Dat de herfst heet zou worden, dat was te verwachten. Maar de eerste nationale betoging van de vakbonden werd vooral overschaduwd door de stevige confrontatie tussen de politie en een groep heethoofden. ‘C’est la guerre ici, quoi.’
De drie vakbonden hadden de afgelopen weken kosten noch moeite gespaard om hun achterban te mobiliseren voor de nationale betoging. ACV, ABVV en ACLVB wilden een duidelijk signaal geven aan premier Charles Michel dat ze de aangekondigde besparingen niet zien zitten. Ze liepen schouder aan schouder met de oppositiepartijen en andere middenveldorganisaties. Ook het burgerinitiatief Hart boven Hard en de culturele sector tekenden present.
Propvolle treinen
Zo’n 64.000 mensen hadden een speciaal kortingsticket richting Brussel gekocht. Propvolle treinen spoorden in de voormiddag naar de hoofdstad, maar de helse tocht werd met opgewekte actiebereidheid weggelachen. Ook aan Brussel-Noord, waar de betoging zou starten, was de sfeer nog opgewekt. Ballonnen, plastic jasjes, borden met slogans, fluitjes en regelmatig een voetzoeker die tussen de glazen hoogbouw galmde. Dergelijke explosieven zijn een aanslag op de trommelvliezen: de ervaren betoger herken je aan zijn oordopjes. Wie ze vergeten was, had een probleem, al waren er ook vriendelijke betogers die een aantal paar op overschot hadden. Voor onvoorbereide journalisten, bijvoorbeeld.
Sympathiek. Oordopjes uitdelen aan journalisten. ‘Je zal ze nodig hebben’, drukte de dame van ACV me op het hart. pic.twitter.com/E50Og1b42i
— Jan Herregods (@JHerregods) November 6, 2014
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Claustrofobisch
‘We hopen op 100.000 man’, vertelde een vakbondsman op het perron van Gent-Sint-Pieters aan Knack.be. Die kaap werd ruimschoots gehaald. Het hele parcours zag rood-groen-blauw van het volk. In de massa werd het bij momenten wat claustrofobisch. ‘Niet dat ik veel aan betogingen meedoe, maar dit is toch wel écht veel volk’, klonk het verschillende keren.
Ook voor SP.A-voorzitter Bruno Tobback was het lang geleden dat hij nog mee betoogd had. ‘Deze keer is het nodig. Er worden van de bevolking inspanningen gevraagd, terwijl daar niets tegenover staat’, vatte hij bondig zijn motivatie samen, nadat een lid van ABVV hem verschillende keren op het hart had gedrukt dat de SP.A ook iemand zou moeten hebben die ‘wat meer gelijk Laurette Onkelinx’ was, en er hard tegenaan gaat’.
Onkelinx zelf liep mee met de PS-delegatie, die vooral hamerde op ‘de onrechtvaardigheid van het aangekondigde beleid van de ploeg van Charles Michel’.
Tennisballen gooien naar Jan Jambon
‘Meer dan 130.000 man, wat een succes’, klonk het bij een opgetogen Raoul Hedebouw. Vanop een PVDA-truck aan de Brouckère grijnsde hij samen met Peter Mertens goedkeurend naar de dichte drommen demonstranten. ‘Hier wordt sociale geschiedenis geschreven’, klonk het euforisch bij Hedebouw. Wat verderop kon er op een groene truck met tennisballen gegooid worden naar de kartonnen afbeeldingen van Kris Peeters, Jan Jambon, Alexander De Croo en Charles Michel.
Niet alle ludieke acties zijn even verfijnd, maar er is al vaker gezegd en geschreven dat vakbondsbetogingen soms gewoon nodig zijn om de druk even van de ketel te halen. Ondertussen stonden aan de Beurs actievoerders verkleed als bankiers te betogen tegen het gunstige belastingregime voor multinationals. De onthullingen over ‘Luxleaks’ kwamen voor hun net op het goede moment. ‘Tous ensemble! Tous ensemble! Hey! Hey!’, weerklinkt het door de straten. De gezamenlijke afkeer van de plannen van Michel en co, zorgt blijkbaar voor een enthousiaste camaraderie.
Grimmige sfeer
Maar het als vrolijkheid verpakte ongenoegen dat het begin van de betoging kenmerkte werd in de namiddag overschaduwd. In het netwerk van straatjes achter Brussel-Zuid werden de eerste vuilnisbakken in brand gestoken. Een grote confrontatie tussen baldadige betogers en de politie lijkt op dat moment onafwendbaar.
Al snel werd de Hallepoortlaan een soort van strijdterrein. Aan de ene kant heetgebakerde vakbondslui waarvan een groot deel met beschermende kledij en bivakmutsen, bijgestaan door krakers, anarchisten, en wat jongeren die uit waren op rellen. Aan de andere kant, de politie, met waterkannonnen en traangas.
Waar het eerst bij wat stenen gooien en roepen bleef, werd de sfeer al snel grimmig. Autospiegels en ramen sneuvelden, en een auto ging op zijn dak terwijl aan de overkant een raam aan scherven rinkelde. ‘Ze gooien hier hun eigen ruiten in’, zou een teleurgestelde ABVV-militant later opmerken.
In eerste instantie kreeg de politie de zaak niet onder controle, waardoor de opgefokte massa snel terreinwinst boekte en de politiek ver terugdreef in de Hallepoortlaan. ‘C’est la guerre!’, bulderde een Luikse metallo terwijl de politie de eerste keer het traangas inzette.
Traangas: een drukkende cactus
Het vervelende aan traangas is dat het geen onderscheid maakt tussen betogers, passanten of journalisten. De fysieke ervaring beschrijven is moeilijk, maar vermoedelijk is het te vergelijken met iemand die tegelijk een cactus in je oog, je neus en je keel propt, en blijft duwen. Maar na twintig minuten is de pijn wel weg. Mede dankzij studenten die klaarstaan om getroffen journalisten oogdruppels in de prikkende ogen te druppelen.
Hallucinant
Ondertussen zette de politie ook nog het waterkanon in, in een poging om de betogers uit elkaar te drijven. Intussen vulde de straat zich met zwarte rook, drie auto’s gaan in vlammen op, net zoals wat afvalcontainers.
Het is een hallucinant beeld. Aan de ene kant van de brug voor Brussel-Zuid staat een podium waarop muziek gespeeld wordt, en is de sfeer nog het best te vergelijken met die van een muziekfestival. Nauwelijks 100 meter verderop liggen gesloopte hekkens, losgerukte stenen, en omvergeworpen verkeerslicht. Terwijl in de cafés rond het station lachende gezichten de nationale staking doorspoelen, vliegt om de hoek alles wat niet te los of te vast zit in de richting van de ordetroepen. Het was een kat-en-muisspel dat een paar uur doorging.
‘Belachelijk en triestig’
Maar al gauw staan er meer toeschouwers voor de rellen dan voor het podium. De meeste vanop een afstand, en met een teleurgestelde blik in de ogen. ‘Belachelijk en triestig’, wordt er hier en daar gemompeld. Een FGTB-lid dat een groepje Antwerpse havenarbeiders voor vandalen begint uit te schelden, deelt ei zo na zelf in de klappen. ‘Tous ensemble! Tous ensemble’, klonk het nog opruiend in de voormiddag. Niet dat de strijdkreet van de Rode Duivels na vanavond uitgehold is, maar wanneer ze gescandeerd wordt wanneer mensen met stenen richting de politie lopen, klinkt ze wrang.
Aangebrand
En dat is ook het gevoel dat bij veel mensen blijft hangen, zo lijkt het op de trein naar huis. Het vandalisme waarvoor een kleine groep elkaar op de schouders klopt, brengt de hele betoging in diskrediet. ‘Eigenlijk mag je die zware mannen niet in het centrum loslaten’, vertelt een grijzende man op de trein die net zijn groene sjaal heeft uitgedaan. ‘Op die manier heeft betogen geen zin meer.’
Wat deze betoging van effect zal hebben op het beleid is moeilijk te zeggen, maar het lijkt er wel op dat de rellen van vandaag aangegrepen zullen worden om vraagtekens te plaatsen bij de betogingen, en al wie zich ermee geassocieerd heeft. De kans dat ze ook de actiedagen en de nationale staking die nog komen moet, zullen overschaduwen, is reëel. Vandaag werd de stem van 100.000 bezorgde burgers overstemd door het gedrag van een paar honderd amokmakers. Dat de herfst heet zou worden, dat was aangekondigd. Maar misschien is hij nu al aangebrand.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier