Onderzoek: topkandidaten profiteren meer van voorkeurstemmen dan underdogs

© BELGAIMAGE

Voorkeurstemmen proberen te halen heeft vooral effect bij populaire politici. Minder bekende politici, die nochtans het meest van de effecten zouden kunnen profiteren, zijn er het minst mee, zo blijkt uit een doctoraatsonderzoek aan de UAntwerpen.

Voorkeurstemmen proberen te halen heeft vooral effect bij populaire politici. Minder bekende politici, die nochtans het meest van de effecten zouden kunnen profiteren, zijn er het minst mee. ‘Een mattheuseffect’, klinkt het in doctoraatsonderzoek aan de UAntwerpen. Een andere vaststelling is onder meer dat vrouwen meer voor kandidaten van hetzelfde geslacht stemmen dan mannen. Voorkeurstemmen belangrijker maken, kan de representativiteit vergroten, meent onderzoeker Patrick van Erkel.

In België kan een kiezer naast een lijststem ook specifiek voor een of meer kandidaten van die partij stemmen, de zogeheten voorkeurstem. Die stemmen zijn belangrijk omdat ze de zetelverdeling binnen een partij beïnvloeden en de populariteit van personen meten. Dat vergroot de kans op een politieke functie of een betere plaats bij volgende verkiezingen.

Vrouwen stemmen vaker voor hetzelfde geslacht

Patrick van Erkel zocht naar verklaringen waarom bepaalde kandidaten meer voorkeurstemmen halen. Hij zag vier belangrijke factoren: de partij, de individuele kenmerken, de media en de campagne.

Het verbaast wellicht niet, maar bovenaan staan leidt op zich al tot meer voorkeurstemmen. De achtergrond van een individu is ook belangrijk. Bijvoorbeeld vrouwen of kandidaten met een etnische minderheidsachtergrond zijn electoraal succesvoller omdat hun kiezers zich meer met hen identificeren. ‘Zo neigen vrouwen vaker dan mannen te stemmen voor kandidaten van hetzelfde geslacht’, aldus van Erkel.

Het media-effect

Ook politieke ervaring, media-aanwezigheid en meer persoonlijke campagnevoeren levert extra voorkeurstemmen op, al zijn die effecten ongelijk verdeeld. ‘Voor media-aandacht is voor topkandidaten vooral aandacht in de lange campagne van tel, dit omdat hier het spelbord wordt klaargezet. Voor gewone kandidaten heeft aandacht vlak voor de verkiezingen meer effect’, aldus van Erkel.

Een persoonlijke campagne helpt bovendien niet iedereen en zorgt voor een mattheuseffect: ‘Voor kandidaten die normaal gezien weinig voorkeurstemmen halen, is een gepersonaliseerde campagne niet echt een oplossing, terwijl kandidaten met waarschijnlijk veel voorkeurstemmen dat aantal nog verder kunnen vergroten met een effectieve campagne.’

Partner Content