Olivier Maingain (Défi): ‘België zal federaal zijn of zal niet zijn’

Olivier Maingain (Défi). © Hatim Kaghat

Olivier Maingain is terug. Door het manoeuvre van CDH-voorzitter Benoît Lutgen is zijn partij incontournable in Brussel. En Maingain is niet van plan om snel te schikken voor een nieuw regeerakkoord. ‘Wie de boel opblaast, moet de consequenties aanvaarden.’

Vlamingen kennen Olivier Maingain als de communautaire hardliner die de MR altijd mee naar de onderhandelingstafel bracht. Toen het FDF – dat in 2015 het DéFI werd – brak met zijn liberale kartelpartner, dacht iedereen dat de partij geen toekomst meer had. Eens te meer heeft de politiek het ongelijk van de analisten bewezen: sinds vorige week bevindt Olivier Maingain zich in het middelpunt van de Brusselse politiek, en ontpopt hij zichzelf als voorvechter van politieke vernieuwing. ‘Als mijn partij kan opgaan in een beweging in de stijl van La République en marche! van Emmanuel Macron, de nieuwe Franse president, zal ik haar vragen om dat minstens te overwegen’, klinkt het in de raadzaal van het gemeentehuis van Sint-Lambrechts-Woluwe.

Olivier Maingain: Helaas is het naïef om te denken dat we La République en marche! in Franstalig België zomaar kunnen kopiëren. Zo’n beweging zou hier gedragen moeten worden door nieuwe politieke boegbeelden. Ik sluit niet uit dat ze uit Franstalige burgercollectieven en het middenveld kan ontstaan, en dat ze de gevestigde partijen zal dwingen om positie te kiezen. Daar zou ik me niet tegen verzetten, wel integendeel.

Benoît Lutgen speelt poker op het hoogste niveau, terwijl hij maar één sterke kaart in handen heeft. Al de rest is bluf

Er is al vaak geschreven dat u met het CDH en Ecolo over zo’n nieuwe partij praat.

Maingain: Zulke gesprekken hebben nooit plaatsgevonden. Een simpel samengaan van bestaande partijen kan de nodige politieke vernieuwing niet teweegbrengen. Bovendien is het CDH bijzonder slecht geplaatst om een variant van Macrons beweging aan te voeren. Die partij is sociologisch gezien nog altijd heel conservatief. Ze heeft zich nooit losgemaakt van de christelijke zuil, en daar is er geen plaats voor levensbeschouwelijk pluralisme.

Toen hij de regeringen met de PS opblies, leek Benoît Lutgen anders te denken dat hij de Belgische Macron kon worden. Begrijpt u wat hem bezielde?

Maingain:(blaast) Na decennialang met de PS te hebben samengewerkt, heeft hij blijkbaar plotseling genoeg van die partij. Ik neem daar akte van. Misschien hoopt hij zijn sprong te kunnen afronden met een sierlijke pirouette. Ik vraag me vooral af of hij niet zonder parachute gesprongen is.

Hij zei gedegouteerd te zijn door de schandalen bij de PS. Deelt u dat gevoel niet?

Maingain: Natuurlijk wel. De voorbije weken hebben we de uitwassen gezien van een historisch gegroeid systeem dat draait om de verdeling van mandaten, invloed en buitensporige, ongegronde voordelen en vergoedingen. Maar het is begonnen met Publifin in Luik: we gaan toch niet doen alsof alleen de PS daar de schuld van draagt? Die partij was misschien de machtigste en kreeg daarom het grootste deel van de koek. Maar alle andere traditionele partijen deden mee, zonder vragen te stellen. Het CDH bestuurt in Luik nog altijd met de PS, en Publifin is al evenmin ontbonden.

Waren de schandalen maar een voorwendsel voor Lutgen? Het CDH doet het slecht in de peilingen.

Maingain: Met zijn demarche probeert Lutgen om zichzelf en zijn partij van de ondergang te redden. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Hij moet, om de PS weg te sturen, een alternatieve meerderheid vormen. En daarnaar gaat hij nu pas op zoek.

Olivier Chastel, voorzitter van de MR, reageerde meteen redelijk positief: zou Lutgen zijn plannen niet op zijn minst met de liberalen hebben doorgesproken?

Maingain: Dat zou verstandig geweest zijn, maar ik weet het niet. Zelf was ik het weekend voordat Lutgen zijn beslissing nam in Montréal. Hij heeft me daar proberen te bereiken – tevergeefs.

Chastel moet in elk geval verheugd geweest zijn. Alles wat de PS in de problemen brengt, komt hem goed uit. In Wallonië zouden de MR en het CDH het ook snel eens kunnen worden over een nieuwe coalitie.

In Brussel liggen de kaarten moeilijker.

Maingain: Inderdaad. Lutgen speelt poker op het hoogste niveau, terwijl hij maar één sterke kaart in handen heeft. Al de rest is bluf. Zoveel is nu wel duidelijk.

Mag ik trouwens onderstrepen dat ik van geen enkel schandaal weet heb dat aan de Brusselse regering gelinkt is? Alles wat de afgelopen weken in de media is verschenen, ging over de stad Brussel. Die wordt bestuurd door de PS en de MR. De huidige Brusselse regering heeft voor het eerst geprobeerd om via een beheerscontract vat te krijgen op Samusocial. Ze is ook een onderzoek naar die vzw gestart. Vroeger is dat nooit gebeurd, zelfs niet toen Ecolo in de regering zat.

Olivier Maingain (Défi): 'België zal federaal zijn of zal niet zijn'
© Hatim Kaghat

Mijn partij heeft het Brusselse regeerakkoord altijd loyaal nageleefd. Als iemand dan besluit om de boel op te blazen, moet hij de consequenties aanvaarden. De stallen moeten uitgemest. CDH-mandatarissen tegen wie een gerechtelijk onderzoek loopt, zoals Brussels Parlementslid Joëlle Milquet, moeten bijvoorbeeld een stap opzij doen. Voorlopig gaat het CDH daar niet ver genoeg in.

U kunt ook zó veel eisen dat u zichzelf voor Lutgen onmogelijk maakt.

Maingain: Ik ben veeleisend voor álle traditionele partijen. We hebben een ethische revolutie nodig in Brussel en Wallonië. Anders neemt mijn partij niet aan verdere gesprekken deel.

Vlaamse commentatoren vinden dat Elio Di Rupo maar beter opstapt als PS-voorzitter. Bent u het daarmee eens?

Maingain: Ik heb daarover geen oordeel te vellen. Wat ik me wel afvraag: waarom krijgt Di Rupo zijn zaken intern niet sneller op orde? Er wordt gezegd dat hij zijn geloof in het gerecht is kwijtgespeeld, sinds hem in de jaren negentig de gruwelijkste zaken zijn aangewreven (hij werd onterecht van pedofilie beschuldigd, nvdr.). Daarom zou hij pas optreden als hij helemaal zeker is van zijn zaak. Maar in de huidige crisis gaat het niet alleen over individuele gevallen. Als we onze democratische instellingen niet nog meer in diskrediet willen brengen, kunnen we niet tolereren dat mensen die genoemd worden in schandalen officiële functies bekleden.

Wat doet Di Rupo? Hij vraagt aan iemand als Stéphane Moureau om te kiezen tussen het burgemeesterschap van Ans en zijn functie bij Nethys, de operationele poot van Publifin. Daardoor is Moureau nog altijd ceo van Nethys. Tegen zo iemand zou je moeten zeggen: ‘Buiten!’

Deze crisis heeft ook communautaire gevolgen: het Vlaamse beeld van Wallonië en Brussel wordt nog negatiever.

Maingain: Klopt. Het maakt me boos dat deze crisis koren op de molen is van zij die België willen splitsen.

U zit ook in de onderzoekscommissie naar het Kazachgate-schandaal …

Maingain:(onderbreekt) Ik heb om die commissie gevraagd!

Oud-Senaatsvoorzitter Armand De Decker is al opgestapt nadat duidelijk was geworden dat hij lobbywerk deed voor de Belgisch-Oezbeekse miljardair Patokh Chodiev. Hebt u zicht op de rol van Didier Reynders, het andere betrokken MR-kopstuk?

Maingain: Ik kan alleen dit vaststellen: hij duikt geregeld op in het dossier. Een betrokkene als Etienne des Rosaies laat Reynders‘ naam enkele keren vallen in zijn notities. Hij was de naaste medewerker van de Franse president Nicolas Sarkozy die druk heeft uitgevoerd op Belgische politici om de zogenoemde afkoopwet goed te keuren in 2011. Sarkozy moest Patokh Chodiev helpen in ruil voor een helikopterdeal met Kazachstan. Chodievs Franse advocate, Catherine Degoul, heeft Reynders ook een aantal keer in kopie van haar correspondentie gezet. Hij moest haar toch goed kennen om op zo’n manier geïnformeerd te worden? En was dat dan louter uit interesse, of was hij betrokken partij?

Het lijkt vandaag misschien volstrekt ongeloofwaardig, maar in Brussel zouden de MR en de PS het op een akkoord kunnen gooien

Ik vraag me verder af: hoe zijn ze in het Elysée op het idee gekomen om uitgerekend Armand De Decker te vragen om hun zaak in België te bepleiten? Ik geloof niet dat iemand daar ooit al van hem gehoord had. Iemand moet hem toch bij de Fransen hebben aanbevolen? Was dat Didier Reynders zelf, of misschien iemand uit zijn entourage? In juli verschijnt Reynders voor de onderzoekscommissie. We zullen het hem dan kunnen vragen.

Is Armand De Decker opgeofferd om andere mensen uit de wind te zetten?

Maingain: Dat weten we nog niet – vaak zie je in dit soort affaires dat de tongen pas loskomen als de hakbijl van justitie echt dreigt te vallen. Maar het gaat niet alleen om De Decker of Reynders. Toenmalig minister van Justitie, de CD&V’er Stefaan De Clerck, bij wie De Decker de afkoopwet is gaan bepleiten, had die wet nooit mogen laten passeren.

Bij het aantreden van de regering-Michel in 2014 vond u dat de MR een coalitie had gesloten met ‘nostalgici van de collaboratie’ – een verwijzing naar de N-VA. Zou u dat vandaag nog zeggen?

Maingain: Daar neem ik geen woord van terug.

Kijk, een separatist is geen antidemocraat. Ik verwijt de N-VA niet dat ze separatistisch is. Ik verwijt haar dat ze nog altijd niet in het reine is met de zwarte periode uit de geschiedenis van de Vlaamse Beweging. Aan onze kant van de taalgrens zijn er ook collaborateurs geweest, maar Franstalige politici hebben nooit gevraagd om die misdadigers te rehabiliteren of hun amnestie te verlenen. Wat moet iemand als Jan Jambon op een bijeenkomst van oude oostfrontstrijders? Wat moet Theo Francken op de verjaardag van Bob Maes, gewezen lid van het Vlaamsch Nationaal Verbond en oprichter van de Vlaamse Militanten Orde? Ministers die mensen ontmoeten met heimwee naar de collaboratie: acht u zoiets mogelijk in andere landen?

Als kartelpartner van de MR hebt u maandenlang communautaire onderhandelingen gevoerd met de N-VA, maar u hebt nooit een akkoord met die partij kunnen afsluiten.

Maingain: Daar heb ik mijn redenen voor. De N-VA is niet in staat om Brussel als volwaardig gewest te erkennen. Een dialoog met ons is daarom onmogelijk. Het confederalisme van Bart De Wever en de N-VA kán ook niet werken: België zal federaal zijn of zal niet zijn.

Net zoals andere Franstalige politici stelt u de N-VA graag voor als de baarlijke duivel. In weerwil daarvan blijken N-VA-excellenties als Jan Jambon en Theo Francken erg populair in Brussel en Wallonië.

Maingain: Ik begrijp dat mensen sympathie voelen voor de minister van Binnenlandse Zaken als er een terroristische aanslag is gepleegd en de terreurdreiging hoog is. Ook al deel ik de ideologie en het politieke project van Jan Jambon niet: ik voel me solidair met wie dit land en zijn burgers op zo’n moment moet beschermen.

Hebt u een probleem met de soldaten in de straten van Brussel? In Vlaanderen is daar veel kritiek op.

Maingain: Het is een noodzakelijk kwaad. Zolang er niet genoeg agenten zijn om die taken uit te voeren, heeft Jambon geen andere keuze dan militairen op te vorderen.

Benoît Lutgen.
Benoît Lutgen.© Belga

Theo Francken is een andere figuur. In het zuiden van het land zijn veel mensen het misschien eens met zijn standpunten over migratie en de opvang van vluchtelingen, maar zijn keuzes zijn absoluut niet de mijne. Francken neemt systematisch maatregelen die kandidaat-vluchtelingen of migranten stigmatiseren. Denk aan zijn voornemen om advocaten te bestraffen die misbruik zouden maken van de procedures om uitwijzingen te voorkomen – terwijl zij gewoon de procedures inzetten die de wet voorziet. Nooit doet hij eens iets genereus. Als hij dan kandidaat-vluchtelingen uit Syrië laat overkomen, zijn dat alleen christenen. Natuurlijk, de christelijke minderheid in dat land is bedreigd. Ze moet worden beschermd. Maar er zijn ook moslims die recht op bescherming hebben. Francken zoekt altijd datgene waarmee hij de katholieke, blanke Europeaan kan paaien. Hij doet voor honderd procent aan identiteitspolitiek.

Dat slaat blijkbaar aan.

Maingain: Natuurlijk. Net zoals Marine Le Pen (Front National) in Frankrijk aanslaat. Des te meer respect heb ik voor iemand als Emmanuel Macron. Hij durft een andere aanpak te verdedigen. Hij bewijst dat politici die de angst voor vreemdelingen en de islam proberen te exploiteren in Europa niet het laatste woord hebben. Francken heeft nu misschien enig succes, maar hij vertegenwoordigt niet de toekomst van ons continent.

Zou Macron niet nog erg kunnen teleurstellen? In de jaren negentig vertegenwoordigde Tony Blair in het Verenigd Koninkrijk een soortgelijke frisse wind. Vandaag spuwt haast iedereen hem uit.

Maingain: Macron heeft iets volstrekt unieks verwezenlijkt. De Fransen houden van grote leiders die zichzelf boven de linkse en rechtse politiek plaatsen. Hij is in die zin de antipode van zijn voorganger François Hollande. Die zou in België een waanzinnig succes gehad hebben. Hij was bedreven in het smeden van ingewikkelde compromissen, met name om in zijn eigen Parti Socialiste de lieve vrede te bewaren – misschien moeten we hem vragen om onze politieke crisis te helpen oplossen. Macron heeft begrepen dat de Fransen van een politieke leider méér ambitie verwachten. En ik verwacht dat, eerlijk gezegd, ook.

Uzelf moet straks kiezen tussen uw mandaat als volksvertegenwoordiger of het burgemeesterschap van Sint-Lambrechts-Woluwe.

Maingain: Als de kiezer het toelaat, ga ik in 2018 voor het burgemeesterschap. Ik ben de langst zittende partijvoorzitter aan Franstalige kant: het wordt stilaan tijd om die fakkel over te dragen. Ik heb vorig jaar ernstige gezondheidsproblemen gehad: ook dat heeft me aan het denken gezet. Maar ik ben trots op wat ik heb bereikt. Wie had ooit gedacht dat het DéFI na de breuk met de MR zo’n gegeerde bruid zou zijn? (lacht) Toen we de MR verlieten, schreven journalisten: ‘Ze hebben hun eigen doodvonnis getekend.’ Quod non.

Volgens Franstalige waarnemers zou uw partij zelfs het minister-presidentschap in Brussel kunnen claimen.

Maingain: Het minister-presidentschap is uitgesloten: die functie komt toe aan de grootste partij in de coalitie. Didier Reynders heeft me in 2007 al een ministerpost aangeboden, en de portefeuille Cultuur zou me misschien nog wel interesseren. Maar ik heb meer het temperament van een partijvoorzitter. Ik ben in Brussel geen kandidaat-minister, en onze kopman is in elk geval Didier Gosuin.

Uw partij is misschien niet de grootste, maar u hebt uitstekende kaarten voor het politieke pokerspel in Franstalig België. U geniet er zichtbaar van.

Maingain: Is dat zo? (lachje) In Brussel zouden de MR en de PS het anders evengoed op een akkoord kunnen gooien. Dat lijkt vandaag misschien volstrekt ongeloofwaardig, ik weet het. Maar wie had voor de verkiezingen van 2014 kunnen denken dat de MR een federale regering zou vormen met de N-VA?

Nee, ik durf mijn hand voor niets meer in het vuur te steken.

Dit artikel verschijnt woensdag 28/6 in Knack.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content