‘Of Vlaanderen nu ‘linkser’ of ‘rechtser’ zal zijn dan België: het zal altijd democratischer zijn’

VVB-voorzitter Bart De Valck reageert op de vrees van Vlinks dat de Vlaamse Volksbeweging een slechte kopie van het Vlaams Belang zou worden.

Twee weken geleden las ik in Knack een bekommerde opiniebijdrage van drie leden van Vlinks. Ze maken zich zorgen over het pluralistisch karakter van de VVB. Ze vrezen er in feite voor dat wij alleen maar zouden kiezen voor een pluralisme op rechts, terwijl er ook tal van Vlaamsgezinde mannen en vrouwen aan de politieke linkerkant rondlopen. Dankzij organisaties als Vlinks en het progressieve tijdschrift Meervoud hoeven zij niet helemaal te verdwalen. Iets wat ik erken en waarvoor ik hen graag complimenteer.

Maar ook de VVB wil wel degelijk dat maatschappelijk vooruitstrevende stemmen een plaats innemen in de niet-partijpolitieke Vlaamse Beweging. Ons pluralisme is niet voor niets heel ruim geschakeerd, een kleinste gemene veelvoud van al wat Vlaamsbewust ademt, voelt, denkt en handelt. De vraag is of begrippen als ‘links’ en ‘rechts’ daarbij nog vlaggen zijn die de lading dekken. Ik stel mij er in elk geval grote vragen bij. De verkiezing van Donald Trump als VS-president illustreert ten voeten uit hoe relatief die ideologische categorieën zijn geworden. Is de man rechts? Er is veel dat ervoor pleit. Maar er zijn ook erg veel linkse accenten. In feite is hij voorbij links en rechts. Hij is zelfs voorbij het populisme.

Hij is verkozen met een programma dat eenvoudige mensen de kans geeft om opnieuw zin en betekenis te geven aan hun onmiddellijke omgeving. Niet de ‘onderbuik’ heeft op Trump gestemd, maar het diverse Amerika van het dagelijkse wel en wee. Wie nu al moord en brand schreeuwt dat ik met mijn apologie van Trump mijn boekje te buiten ga: dit is geen apologie, maar de diagnose van een nieuwe tijd. Met nieuwe uitdagingen en dus kansen.

Onbevangen aanbod

Wel, indien de Vlaamse Beweging de tegenstelling links-rechts goeddeels zou kunnen loslaten, dan is dat niet om het pluralisme vervolgens zelf bij het grofvuil te zetten als relict van de twintigste eeuw. Nee, pluralisme kan dan van een ‘negatief’ begrip (we maken geen ideologische keuzes voor Vlaanderen, we bepleiten alleen autonomie) eindelijk uitgroeien tot een ‘positief’ concept, wat wil zeggen: we krijgen zo eindelijk de kans om onbevangen een aanbod aan de bevolking van Vlaanderen te doen. We kunnen dan zonder keuzestress een palet mogelijke inkleuringen van een zelfstandig Vlaanderen voorleggen aan wie woont, werkt, leeft in Vlaanderen. Daarvoor hoeven we Trump dus helemaal niet achterna te lopen.

Dat is de transitie die we als Vlaamse Beweging moeten maken: we moeten maatschappijmodellen uit de doeken doen die mogelijk worden ná de afwikkeling van het federale België. Of ze nu volgens de hedendaagse nomenclatuur ‘linkser’ of ‘rechtser’ zijn, doet er dan helemaal niet toe. We zullen eenvoudig veel beter kunnen uitleggen dat élke keuze áltijd beter zal zijn dan het immobilisme dat we zullen blijven kennen in België, hoezeer een Vlaamse en centrumrechtse meerderheid ook probeert de bedding van dat federale België te verleggen. Of Vlaanderen nu ‘linkser’ zal zijn dan België of ‘rechtser’: het zal altijd democratischer zijn. Maar ik neem de handschoen die Vlinks me toewerpt graag op: laat ons die maatschappijmodellen die mogelijk worden in een Vlaamse republiek onbevangen tegen het licht houden.

Van één punt kan ik echter moeilijk afwijken: de koppeling die ik maak tussen Vlaamse onafhankelijkheid en het welzijn van de inwoners van Vlaanderen. Vlinks wil dat ik meer nuanceer. Nu, Vlaamse onafhankelijkheid als middel versus als doel-op-zich: net als links-rechts is dat ook een tweespalt die ik achter mij wil laten. Voor mij is het onafhankelijkheid, punt uit. Middel of doel zijn triviaal. Net omdat ik die onbevangenheid nastreef om met elkaar democratisch te overleggen welk Vlaanderen we willen.

Die onbevangenheid, die schone lei, kan er niet komen als we Vlaamse beterschap nog binnen België zien. Als we dat doen, begeven we ons met wellust – beter is: masochisme – opnieuw in ideologisch getouwtrek tussen links en rechts. En dat is een vruchteloze oefening die het nieuw gekozen nationaal VVB-bestuur de Vlaamse Beweging niet toewenst. We zijn al van kale reizen genoeg thuisgekomen.

Visionair of utopisch

Ik kijk liever vooruit. En ik denk ook dat onbevangen gestalte geven aan een visionair project – het laat me koud indien sommigen het utopisch noemen – een ideale proeftuin kan vormen voor verjonging. Laat jonge mensen voorbij links en rechts hun gading zoeken in de Vlaamse Beweging door mee na te denken over het Vlaanderen van morgen. Het is de uitdrukkelijke bedoeling van de VVB om deze nieuwe manier van werken tot leidraad te maken van het Witboek Vlaamse Staatsvorming waarmee wij de boer zullen opgaan.

Jonge excuusguzen en -truzen in het VVB-bestuur is wel heel erg politiek correct en dus oudbakken koek. We leven in tijden voorbij de klassieke en vastgeroeste schema’s en dogma’s en kiezen radicaal voor creativiteit. Dat moet genoeg jongeren wakker schudden en tonen dat er wel eten en drinken zit in de Vlaamse Beweging voor fijn en grensverleggend engagement.