Het leven in België wordt sneller duurder dan in de rest van Europa. Als daar niets aan wordt gedaan, zal dat onze pas herwonnen concurrentiekracht onderuithalen en de creatie van jobs in de weg staan.
De inflatie in ons land zit tegen de 2 procent aan, wat betekent dat het leven in een jaar tijd 2 procent duurder werd. De gemiddelde inflatie in Europa bedraagt amper 0,4 procent. Daar hoor je niemand iets over zeggen, maar dat enorme verschil is wel degelijk een probleem voor de toekomst van onze economie. Bovendien wordt de inflatiekloof sinds 2014 gestaag groter.
Opmerkelijk is dat de inflatie in ons land op álle terreinen sneller stijgt dan in Europa. Aardolie, aardgas, steenkool en elektriciteit werden bij ons in vergelijking met een jaar geleden 0,4 procent duurder, terwijl ze in de rest van Europa 3 procent goedkoper werden. Fruit, groente, vlees en vis werden in België 2 procent duurder, in Europa gemiddeld maar 1 procent. Bewerkte levensmiddelen zoals brood, boter, chocolade en noem maar op stegen bij ons 3,2 procent in prijs, over de grens was dat maar 0,5 procent. Industriële goederen? 1 procent extra bij ons, en maar 0,3 procent in de andere Europese landen. En diensten werden 2,3 procent duurder, elders in Europa slechts 1,2 procent. Om het met Shakespeare te zeggen: ‘There is something rotten in the state of Belgium.’
Hoe komt het dat het leven bij ons zo veel duurder wordt in vergelijking met de rest van Europa? De Nationale Bank en het Prijzenobservatorium, dat nauwgezet alle prijzen in ons land volgt, hebben daarover wel een idee. Onze elektriciteitsprijs steeg bijvoorbeeld sterk nadat de btw werd opgetrokken van 6 naar 21 procent en ook de distributietarieven de hoogte ingingen. Die stijging van de elektriciteitsprijs sijpelt door in de prijs van alle producten, want iedereen gebruikt elektriciteit. Ook andere producten, zoals alcohol en tabak, werden duurder door een verhoging van de accijnzen en btw, maar volgens het Prijzenobservatorium verklaren hogere accijnzen en btw maar voor de helft de stijging van de inflatie.
Er moet meer aan de hand zijn. Het is opmerkelijk dat de prijzen van onze diensten zo snel stijgen: 2,3 procent in België tegen maar 1,2 procent gemiddeld in Europa. Vrijetijdsbesteding, cultuur, telefoneren enzoverder werden bij ons allemaal veel duurder dan elders. Hoe dat precies komt, verdient meer onderzoek.
In elk geval staan we als gevolg van de stijgende inflatie voor een belangrijke trendbreuk: in de periode 2014-2016 daalden de globale loonkosten voor de bedrijven, maar vanaf volgend jaar zullen ze weer stijgen. Volgens het Planbureau zal de spilindex in december 2017 worden overschreden, en dat is vroeger dan enige tijd geleden nog werd gedacht. Als gevolg daarvan zullen de sociale uitkeringen in januari 2018 en de weddes van het overheidspersoneel in februari 2018 met 2 procent stijgen. Dat betekent dat de overheid meer zal moeten uitgeven.
In de privésector zal er volgend jaar opnieuw worden onderhandeld over loonstijgingen. De Nationale Bank raamt dat de loonkosten per eenheid product volgend jaar met 1,4 procent zullen stijgen; in 2018 zal dat 1,9 procent zijn. De loonkosten voor de bedrijven zullen dus toenemen, terwijl dat in de rest van Europa veel minder het geval wordt. Niet alleen zijn de lonen daar niet gekoppeld aan de index, de inflatie ligt er ook veel lager.
De voorbije jaren zijn er stevige inspanningen geleverd om de concurrentiekracht van de Belgische economie te verbeteren. Er werd een beleid van loonmatiging gevoerd, de loonkosten werden verlaagd door de taxshift, en we slikten een eenmalige indexsprong. Maar nu onze inflatie duidelijk hoger is dan in de rest van Europa dreigen die inspanningen voor niets te zijn geweest. Als de inflatiekloof tussen België en de rest van Europa niet kleiner wordt, krijgt onze concurrentiepositie opnieuw klappen en zal de creatie van jobs worden afgeremd.
De regering-Michel staat voor een belangrijke uitdaging om de gevolgen van onze hoge inflatie te temperen, en als het enigszins kan om de inflatie beter onder controle te houden. Dat lukt niet zonder medewerking van de sociale partners. De vertegenwoordigers van de werkgevers en de werknemers dragen de komende maanden een grote verantwoordelijkheid, maar veel belangstelling voor het algemeen belang hebben ze de laatste tijd niet getoond. Ze denken alleen aan hun achterban. Erg hoopgevend is dat niet.
EWALD PIRONET is senior writer van Knack
Veel belangstelling voor het algemeen belang hebben de sociale partners de laatste tijd niet getoond.
