Met de uitvoering van de zesde staatshervorming wordt de senaat helemaal uitgekleed.
De hervorming van het tweekamerstelsel, die doorgevoerd is met de zesde staatshervoming, heeft zware gevolgen voor de Senaat. Omdat de Senaat een groot deel van de bevoegdheden kwijtspeelt, is het niet meer nodig om twee voltijdse federale assemblees te behouden. Daardoor vervelt de Hoge Vergadering tot een “Senaat van de deelstaten”, die niet permanent is en niet meer rechtstreeks verkozen wordt. In principe komt de plenaire Senaat nog maar acht maal per jaar of éénmaal in de maand samen.
De nieuwe Senaat zal bestaan uit 60 senatoren die niet langer rechtstreeks verkozen worden. 29 senatoren worden aangeduid door het Vlaams parlement, 20 door de verschillende Franstalige parlementen (10 door het parlement van de Franse gemeenschap, 8 door het Waals parlement, en 2 door de Franse taalgroep in het Brussels parlement) en één door het parlement van de Duitstalige gemeenschap. Daarnaast worden nog 6 Nederlandstalige en 4 Franstalige gecoöpteerde senatoren aangewezen. De deelstaatsenatoren worden betaald door het parlement dat hen aanduidt, de gecoöpteerden krijgen een halve parlementaire vergoeding die betaald wordt door de Senaat.
Grondwet
Qua bevoegdheden wordt het tweekamerstelsel bijna volledig afgeschaft. De Senaat blijft enkel nog bevoegd voor de herziening en coördinatie van de Grondwet, de bijzondere wetten en wetten met een institutioneel karakter. De Senaat kan enkel teksten evoceren die te maken hebben met de Raad van State en de federale administratieve rechtscolleges, maar heeft hiervoor een grotere meerderheid nodig, namelijk de helft van alle senatoren en minstens een derde van de leden van elke taalgroep. Nu volstaan 15 handtekeningen, dat worden er dus minstens 30. Er blijft nog een evocatierecht, maar daarvoor is een meerderheid van de senatoren en een derde in elke taalgroep nodig.
Deelstaten
De nieuwe Senaat krijgt ook een adviserende rol bij “transversale” thema’s waarbij de deelstaten en de federale overheid moeten samenwerken, en behoudt zijn bemiddelende rol bij de behandeling van belangenconflicten.
De senatoren zullen enkel nog schriftelijke vragen kunnen stellen. De mondelinge vragen en het initiatiefrecht verdwijnen. Wel kan een meerderheid van de senatoren nog een “informatieverslag” vragen, dat in aanbevelingen kan uitmonden.
Belangenconflicten
Voorts blijft de Senaat bevoegd voor de voordrachten voor de Hoge Raad voor Justitie, de Raad van State en het Hof van Cassatie, en wordt de huidige procedure bij belangenconflicten behouden. Deze hervorming heeft ook gevolgen voor de organisatie van de assemblee zelf.
Door de beperktere rol heeft de instelling ook minder volk nodig. Het organigram van de Senaat voorziet een kader van 180 personeelsleden tegen het einde van de volgende legislatuur in 2019, tegen een kader van een kleine 300 vandaag. Het aantal directies wordt teruggebracht tot zes. Hoe de nieuwe Senaat zal functioneren, zal in de eerste plaats bepaald worden door de senatoren zelf.
Zij kunnen kiezen voor een minimalistische of maximalistische invulling van de taak van de Senaat. Het nieuwe reglement van de Senaat laat alvast genoeg ruimte over. Zo kunnen er nog steeds vijf commissies worden geïnstalleerd – tegen zes in de huidige legislatuur – en kunnen de senatoren zelf bepalen hoe ze het instrument van de informatieverslagen gebruiken. (Belga/EE)
